U studiju Radio Bara održan je Okrugli sto na temu “Stara maslina i kako je spasiti”, u kome su učestvovali predsjednik Opštine Dušan Raičević, predsjednik Društva maslinara Bar mr Ćazim Alković, predsjednik Skupštine Udruženja maslinara “Antivari” Suljo Mustafić, te dr Mirko Knežević ispred Centra za zemljište i melioraciju Biotehničkog fakulteta Univerziteta Crne Gore, član Komisije za očuvanje Stare masline. Voditelj i urednik je bio Željko Milović.
Uvodno izlaganje, koje je izazvalo izuzetnu pažnju, pripalo je dr Mirku Kneževiću, koji je cjelokupni program pratio preko youtube linka na Bar Infu, a njegovi su stavovi referentni jer je u pitanju ekspert iz oblasti zemljišta i melioracija.
Završio je Poljoprivredni fakultet u Zemunu, kao i postdiplomske studije sa prosjekom 10,0, te magisterij i odbranio doktorsku disertaciju na temu “Planiranje i projektovanje sistema za odvodnjavanje i navodnjavanje u Bjelopavlićkoj ravnici””.
Dr Knežević je postao dio Komisije za očuvanje Stare masline avgusta 2023. godine, ali je izlaganje započeo događajima iz maja prošle godine.
“U maju, Biotehnički fakultet dobio je poziv od Kulturnog centra da uradi izvještaj o stanju Stare masline. Taj izvještaj sastoji se iz dva dijela. Prvi se odnosi na zemljišne uslove i agrohemijske analize zemljišta, i radili smo ga koleginica Ana Topalović i ja, gdje smo dali pregled našeg mišljenja, vezano za stanje Stare masline sa aspekta analize zemljišta. Sugestije koju smo dali jesu da se postave izometri i da se prati nivo podzemnih voda.
Sa druge strane, koleginice Adakalić, Perović i Lazović dale su svoje mišljenje vezano za stanje Stare masline kako treba sprovoditi zaštitu, i analize koje su one odradile takođe su prikazane u ovom izvještaju. Nakon toga, formirana je Komisija, gdje smo, zajedno sa profesorom Tomovićem sa Građevinskog fakulteta, koleginica Lazović i ja, zatim koleginica Marija Markoč je takođe u komisiji, kao i pomoćnik direktora Kulturnog centra Mirko Bujišić”, rekao je dr Knežević.
Trojac profesora dao je svoje konkretne prijedloge.
“Rekli smo da treba ukloniti suvišnu vodu, a to je odrađeno tako što su postavljeni pijezometri sada većeg prečnika iz kojih je počelo crpljenje veće količine vode. U kišnom periodu, kada imamo visoke padavine, crpi se voda i po dva puta.
To nije trajno rešenje, jer se moraju ukloniti i suvišne vode koje dolaze sa strane, pa je raspisan tender. Mislim da je u toku sprovođenje obodnog kanala koji bi spriječio doticanje suvišne vode. Pored toga, treba spriječiti da se voda sa betonske površine sliva oko Stare masline, jer ako padne 20 mm padavina (što nije rijetka pojava, u Podgorici smo nedavno imali 20 mm padavina u toku dva sata), oko Stare masline bi se skupilo 25 metara kubnih vode.
Kada se to uradi, planirano je da se postave i tenziometri i termalna kamera, u zavisnosti od tendera koji se kasnije raspiše, koji bi pratio problem nedostatka vlage.
Sada gubimo zemljište koje imamo oko Stare masline. Kada se iscrpi voda, koja je u vlažnom periodu do površine zemljišta, brzo dolazi i do nedostatka vode, tako da bismo pratili i taj aspekt – nedostatak vode u ljetnjem periodu. Od Opštine smo zahtijevali da se odredi osoba koja bi pratila sofisticiranu opremu kad se instalira i koja bi se adekvatno odnosila prema njoj”.
Dr Knežević je jasan u stavu da je problem suvišna voda.
“Kada se ona ukloni, onda ćemo zajedno sa koleginicama iz Centra vidjeti kako je moguće da se stablo oporavi. Ovo sad prenosim njihovu ekspertizu, koja se odnosi na pupoljke, da se oni pokrenu i da se stablo obnovi, taj dio stabla koji je najstariji”.
Ovih dana se najčešće pominje priča o tome da betonski prsten, koji je oko Stare masline još od 2007, utiče na količinu vode koja se pravi ispod Stare masline. Dr Knežević je imao odgovor i na to.
“Voda se sliva u zemljište oko Stare masline, ali taj tip zemljišta, sam po sebi sadrži određenu količinu vlage i podzemne vode. S tim što podzemna voda u ovim uslovima, nije samo od ploče koja se javlja oko betona, nego su tu i pregrade koje su betonirane, tj. ona podzida oko kompleksa koja je urađena i betonirana. Znate da su stare podzide, tzv. suvomeđe, bile adekvatne za drenažu, dok je sada taj proces spriječen. Drenažnim kanalom i praćenjem podzemnih voda, sprječavanjem dolivanja i sklanjanjem betonskih površina, može se ovaj problem ukloniti.
Da vam kažem što i većina smatra, da treba ukloniti taj betonski okvir oko nje. To je, opet, nešto što zahtijeva dublju analizu, jer tu postoji nešto što može biti problematično. Pozitivno bi bilo da se oslobodi taj korijenov sistem. Međutim, ako bi se stalno posjećivala, kao što se posjećuje Stara maslina, tu bi dalje dolazilo do zbijanja zemljišta. Potom, ako se ne uradi uklanjanje betona na adekvatan način, može doći do kidanja zemljišta i do uništenja kompletne biljke. To je više građevinski posao, nije nešto što je za poljoprivrednu struku”.
U Izvještaju Komisije piše da je primijećen jedan dio fekalnih voda u uzorku ispod Stare masline. Takođe, opšte je mišljenje da je multipliciranje broja stambenih objekata uticalo na veću količinu vode koja se zadržava.
“Fekalne vode jesu pronađene, ali u neznatnom procentu i smatramo da to ne utiče mnogo. Povećanjem broja stambenih jedinica, povećava se i količina vode, a smanjuje se površina zemljišta koje tu vodu može upijati, tako da je problem i oticanje vode i njeno zadržavanje”.
Dr Knežević je ipak optimista u vezi mogućeg oporavka Stare masline.
“Ja smatram da se može oporaviti. Nisam ekspert za gajenje bilja, već za zemljište, i smatram – kada se obezbijede adekvatni uslovi, plus odgovarajuća ishrana, može se oporaviti. Napomenuo bih, a o tome sam ranije dao izjavu, da su kolege koje su vodile ranije računa o tome, radile dobro – ishrana je bila adekvatna. Analize zemljišta pokazuju da je sastav zemljišta adekvatan”.
(U sjutrašnjem tekstu prenosimo izlaganja učesnika debate koji su bili u studiju Radio Bara)
