Hajrula Gaga Ibrišimović: Boemi, bez kojih Bar ne bi bio Bar

Porodica Ibrišimović je, po podacima koje je naš rahmetli rođak Ruždija Ibrišimović pronašao u hrvatskom arhivu u Zagrebu / Rijeci, još 1573. godine došla u Bar iz Bosne, i do dan danas živi u Baru. Inače, u Bosni i danas postoje veoma brojne porodice koje nose ovo prezime.  

Po porodičnom predanju, u Bar su tada došla tri brata od kojih je jedan ostao u Baru, a druga dvojica nastavila put i otišla u Elbasan (Albanija), odnosno Izmir (Turska). Ni sa kim od njih, kao ni sa brojnim Ibrišimovićima u Bosni, nijesmo imali kontakte tokom vremena koja su prohujala za nama.

U Starom Baru porodica je do 1878. godine, odnosno crnogorskog zauzimanja Bara, živjela u dijelu Starog grada koji se zove Mali grad, neposredno ispod Londže, zajedno sa porodicom Džajović. Naime, u naselju Mali grad, koje je danas jedva vidljivo, jer je razoreno ratovima, razaranjima i zemljotresima, živio je veliki broj porodica i žitelja tadašnjeg Bara. 

U periodu od oko 150 godina, od početka 19. pa do sredine 20. vijeka, alimi i hodže (vjerski obrazovani ljudi) iz naše porodice su vodili brigu o Omerbašića džamiji. Ujedno, oni su se starali i o poznatom šejh Hasan-dedinom turbetu, te su nosili naziv i turbedari, što je bila i velika obaveza, ali i počast među vjernicima. Bili su to Murto, Husein i Nedžib Ibrišimović. Posljednji u nizu, Nedžib Ibrišimović, školovao se u Turskoj, ali je zbog bolesti oca morao prekinuti školovanje, te se vratio u Bar, početkom 20. vijeka. 

Imao je starijeg brata Vejsela, koji je bio zadnji tobdžija na Omerbašića džamiji, a to znači da je on za vrijeme mjeseca Ramazana ispaljivao top. Oglašavanjem topa se davalo do znanja postačima da je došlo vrijeme iftara. U posljednje dvije godine svjedoci smo povratka običaja, ispaljivanja topa u mjesecu posta (Ramazana). 

Vejsel je imao dva braka iza sebe. Iz prvog braka je imao sina Ismaila (koji je, nažalost, mlad preminuo), ćerke Ljutfiju i Jalduzu.

Ljutfija je bila majka Mahmuta (Mama) Karađuzovića, glumca u filmu ,,4 km na sat”, koji se snimao u Baru krajem pedesetih, a bila je i baba Emra Karađuzovića, višestrukog šampiona Jugoslavije u bodi-bildingu.

Drugi brak Vejsela bio je sa Ulcinjankom Sebijom, i sa njom je dobio sina Redžepa, kasnije vlasnika čuvene kafane u Starom Baru ,,Kod Džepa” ili, kako su je zvali, ,,Kafana bez ključa”. Redžep (Džepo) je bio čovjek kome religija nije bila apriorna, za razliku od njegovog oca i predaka. Kafanu je otvorio 1965. i bila je otvorena do1978. godine. U kafanu ,,Kod Džepa” dolazili su barski boemi. Naveo bih nekoliko iz tog vremena, bez kojih Bar ne bio Bar: predratni učitelj Rade, koji je bio ujedno i pobratim Džepu, važio je za posebno inteligentnog i pametnog čovjeka, ka’ u to doba; tadašnji predsjednik Opštine Vaso, advokat Nikola, sudija Savo, inženjer Novica, kapetan Ðoko, Ćipo, Pavle, Vasilije, Ljubo i mnogi drugi. Mnogi su dolazili kod Rada na savjetovanje, pisanje raznih žalbi, ili bilo koji problem da su imali iz života.

Naveo bih i neke anegdote.

Jednom prilikom je jedan od uglednih Baranina, naveo učitelja Rada kao svjedoka u brakorazvodnoj parnici na Cetinju. Na dan suđenja, zapucaju na Cetinje Rade i taj Baranin, i za vrijeme odbrane Baranina, upita sudija Rada: ,,Šta ima svjedok odbrane da kaže po pitanju nemorala žene ovog Baranina?” Ustade Rade i kaže: ,,Ja, bogomi, sudija ne znam ništa, kod nas se to u Bar radi tajno u četiri zida, a kod vas na Cetinje ne znam”. Na šta sudija ustade i reče: ,,Vodite mi ovoga svjedoka, što ste ga dovodili?”

Druga anegdota je vrlo interesantna. U kafani svi sjede, svak ima svoje mjesto kad nailazi pokojni Ljubo, sjeda za sto i viče na sav glas: ,,Džepo, napuni mi jednu murovaču, u čašu iz koje mi je otac pio!” A Rade, pokojni, dobacuje sa susjednog stola: ,,Napuni mu iz bilo koje, nećeš pogriješiti!”

Jednom je jedan Poljanin kopao septičku jamu, kad nailazi komšija i govori mu: ,,Srećna rabota, komšija”, ovaj mu odgovori: ,,Zdravo bio, komšo”. Dok onako sa sinom stiže do pola jame, a komšija upita: ,,A što radite to?” Poljanin mu odgovori: ,,Kopamo septičku jamu”, na šta komšija reče: ,,Nikad punija neće biti”, i produži dalje. Taj što je kopao jamu se zvao Branko, a kad mu to reče komšija, on prestade da kopa, presvuče se i pravac u Stari Bar u kafanu ,,Kod Džepa”, da nađe Rada. Kad ga viđe, ispriča mu sve kako mu je rekao komšija i upita: ,,Kuku Rade, što mi reče ovaj, što da mu odgovorim?”, a Rade mu veli na to: ,,Bogomi ti ja ne mogu pomoć”, te ga ovaj priupita: ,,A što, Rade”, a Rade mu odgovori: ,,Vi ste komšije, vi se najbolje poznajete pomeđusobom ko je koliko govno.”

Takođe, čuvena anegdota od Beća pekara, Radovog komšije. Svađao se Bećo sa ženom, a Rade slušao uveče, komšije su. Ujutru sreće Beća i ženu mu, ka’ da se ništa nije desilo i tako godinama, do jednog dana. Dolazi Bećo i žali se Radu: ,,E, moj Rade, sad je gotovo, nema pomirenja”, a ovaj mu reče: ,,Ajde, more, Bećo, ne sjekiraj se, pomirićete se večeras”, a Bećo će njemu na to: ,,Gotovo je Rade, umro je onaj što nas je mirio!”

Ovakvih i sličnih dogodovština je bilo puno u kafani ,,Kod Džepa”. Na žalost mnogih, kafana je zatvorena 1978. godine, a mi, Džepovi sinovi, nismo nastavili da se bavimo ugostiteljstvom, i danas smo uspješni zlatari u Baru.

Treći brat Esad je bio stolar iza kojeg je ostalo sedmoro djece. Gore pomenuti Ruždija koji je život proveo u Rijeci, njegov stariji brat Muhamed koji je bio berber u hotelu ,,Marjan” u Splitu i još dva brata, Sako i Suad, koji su živjeli u Parizu, Francuska. Esadove kćerke su bile Fehima udata Feka, Garajfila – Biska udata Hadžić i Mevlida Derviši, koja je jedina živa od njih i živi u Ulcinju.

Nedžib Ibrišimović poznat u Baru kao Mula Nedžip (mula znači vjerski učen čovjek) je bio oženjen Eminom, najstarijom kćerkom Muftije Murteze Karađuzovića sa kojom je imao troje djece: sina Huseina, poznatijeg kao Ceno i kćerke Vasviju i Đuliju udatu Šabanadžović, u Tuzima. Husein je prekinuo dugogodišnju alimsku praksu svojih predaka i radio je kao računovođa u mnogim preduzećima u Baru u drugoj polovini 20. vijeka. Oženjen je Nadirom, rodom iz starobarske porodice Fazlić. Imao je petoro djece – kćerke Munibu, udatu Pehlivanović, Humejru, udatu Kapidžić, Raziju udatu Bašić i Muniru udatu Delalić i sina Nedžiba, diplomiranog pravnika, koji je danas predsjednik Medžlisa islamske zajednice u Baru.

Dakle, porodica Ibrišimović pripada nizu starobarskih porodica koje su dale poznate vjerske uglednike, a pored ostalog imaju i svoj hajrat – zadužbinu Bulinu vodu u maslinjacima Marijala, jedinu izvorsku vodu u tom najvećem maslinarskom kompleksu u Crnoj Gori. Nju je obnovio Mula Nedžib, 1928. godine, za predušu svojih roditelja.  

Takođe, Ibrišimovići, zajedno sa još nekoliko desetina starobarskih bratstava su očuvali, pa i danas koriste tzv. staroturski jezik u svojim porodicama. Zapravo, riječ je o konzerviranom staroturskom jeziku, sa dosta starobarskih lokalizama, koji se očuvao u svojoj govornoj varijanti. 

Share.

Comments are closed.