Terminal za tečni prirodni gas (LNG) koji je planiran u Luci Bar nije potreban i iz prijedloga prostornog plana Crne Gore do 2040. godine će se, prema preporuci stručnog tima, isključiti njegova izgradnja.
To je navedeno u izvještaju sa javne rasprave o nacrtu prostornog plana koju je zajedno sa izvještajem o Strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu Ministarstvo prostornog planiranja, urbanizma i državne imovine dostavilo na saglasnost Agenciji za zaštitu životne sredine.
Oba dokumenta su na javnoj raspravi do 2. februara.
***
Izgradnju LNG (eng. liquified natural) terminala i Jadransko-jonski gasovod (LA.P) Vlada Milojka Spajića je svrstala u projekte koji imaju ključni značaj za budućnost Crne Gore.
O izgradnji terminala za prirodni tečni gas govori se decenijama, ali je tu ideju prvi put javno predstavila u februaru 2020. godine Vlada Duška Markovića. Tadašnja je ministarka ekonomije Dragica Sekulić na sastanku sa američkom ambasadorkom Džudi Rajzing Ranke kazala da bi tečni prirodni gas učinio da Crna Gora postaje energetsko čvorište za region Zapadnog Balkana, a Ranke je najavila podršku SAD za realizaciju tog projekta. Prvi konkretan korak napravljen je Memorandumom o razumijevanju koji su potpisali u maju 2023. godine Vlada koju je zastupao tadašnji premijer Dritan Abazović i američke kompanije Enerflex Energy Systems i Wethington Energy Innovation.
U oktobru 2023. godine komesar za proširenje Evropske unije Oliver Varhelji najavio je na sastanku Inicijative Berlinski proces, održanom u Tirani, da je EU spremna da u partnerstvu sa Crnom Gorom gradi terminal za tečni prirodni gas.
Nakon toga uslijedile su kritike. Skupština opštine Bar održala je tematsku sjednicu i uputila zaključke kojima zahtijeva da Vlada odustane od tog projekta, a isti zahtjev stigao je od građanskih aktivista i ekologa.
Naglašeno je da je to neprihvatljiv projekat koji bi ugrozio bezbjednost građana Bara, zbog lokacije na kojoj je planiran, negativno bi uticao na razvoj turizma kao dominantne grane razvoja i na valorizaciju Luke Bar. Sugerisano je da je neophodna sveobuhvatna analiza opravdanosti planiranja ovog terminala, imajući u vidu veliki hazard koji predstavlja u IX seizmičkoj zoni. Takođe, treba imati u vidu Pariški sporazum iz 2016. kojim se Evropa do 2050. obavezuje na prestanak upotrebe fosilnih goriva, činjenicu da Crna Gora nema izgrađen gasovod i nije zavisna od upotrebe gasa, pa treba pažljivo razmotriti sve posljedice planiranja LNG terminala i uraditi studiju opravdanosti i uticaja na životnu sredinu ove vrste postrojenja. S obzirom da lokacija nije nova već prenijeta iz prethodnih PPCG, stav Opštine Bar je da LNG terminal i termoelektranu u Baru u sadašnjem kontekstu nije potrebno planirati.
Izgradnja LNG terminala u Baru, između ostalog, nije u skladu sa Strategijom razvoja turizma u Baru, kao ni sa Strateškim planom razvoja opštine Bar 2020-2024. godine. Skupština opštine Bar je na tu temu organizovala i sjednicu otvorenog parlamenta, uz učešće zainteresovane javnosti i NVO, uz dodatna objašnjenja stručnjaka koji se bave tom problematikom. Stav učesnika je da je LNG terminal u Luci Bar potencijalna opasnost za stanovništvo i okolinu, kao i za životnu sredinu i da treba obustaviti sve planove za njegovu izgradnju.
U februaru 2024. godine Odbor za turizam, poljoprivredu, ekologiju i prostorno planiranje, na inicijativu poslanika Socijaldemokrata (SD) Branislava Nenezića, najavio je da će u vezi sa planiranom izgradnjom LNG terminala održati kontrolno saslušanje ministra prostornog planiranja, urbanizma i državne imovine Janka Odovića, turizma, ekologije, održivog i razvoja sjevera Vladimira Martinovića, unutrašnjih poslova Danila Šaranovića i tadašnjeg ministra rudarstva Saše Mujovića.
***
Nakon rekonstrukcije Vlade u julu 2024. godine resor rudarstva, nafte i gasa je preuzeo Admir Šahmanović. U intervjuu “Pobjedi”, on je tada saopštio da je izgradnja NLG terminala za državu jedan od strateških projekata.
“Ovaj projekat je izuzetno strateški važan za Crnu Goru, sa dugoročnim pozitivnim efektima na energetsku sigurnost, ekonomiju, zaštitu životne sredine i regionalnu saradnju. LNG terminal bi nam omogućio pristup globalnom tržištu tečnog prirodnog gasa, pružajući veću fleksibilnost u snabdijevanju energijom. Luka Bar je strateški locirana na Jadranskom moru i mogla bi postati regionalni energetski hab za distribuciju LNG-a u zemlje zapadnog Balkana i šire. Ovo bi donijelo dodatne prihode kroz tranzit, skladištenje i prevoz LNG-a, što bi znatno unaprijedilo poslovanje luke i željezničkih preduzeća, kao i pojačalo geopolitički značaj Crne Gore. Uvođenje LNG tehnologije može podstaći razvoj novih tehnologija i stručnih znanja u oblasti energetike u Crnoj Gori, čime bi se ojačala tehnološka baza i kapaciteti zemlje. Takođe, stvorio bi se osnov za razvoj gasne elektrane koja bi eventualno mogla biti alternativa za TE Pljevlja” – izjavio je tada Šahmanović.
