Recenzent knjige “O Crnoj Gori i Crnogorcima” dr Cvetka Pavlovića, mr Ivan Jovović, ističe da je zbog specifičnog načina obrade teme, ovakva knjiga namijenjena i stručnoj i laičkoj javnosti, ali prvenstveno širokom čitalačkom auditorijumu. Ona je i odgovor, kaže Jovović, na stalne pokušaje asimilacije i brutalne devastacije duhovnog i materijalnog nasljeđa crnogorskog naroda.
“Proces zaokruživanja državne i nacionalne emancipacije u Crnoj Gori nije, nažalost, završen 21. maja 2006. godine, čemu smo svjedoci i posljednjih mjeseci. Knjiga ima i širu upotrebnu vrijednost, jer je najprije prevedena na engleski, a sada i mađarski jezik, kako bi bila dostupna i strancima. Na ovom prostoru susreću se i sukobljavaju tri civilizacijska kruga, ali u ovom djelu akcenat je na crnogorskom kao političkom narodu koji je uvijek izazivao ljubomoru kod drugih, jer, iako demografski mali, ima burnu i slavnu prošlost”, naglašava mr Ivan Jovović, predsjednik Matice crnogorske Bar.
Podsjećamo, knjiga “O Crnoj Gori i Crnogorcima”, dr Cvetka Pavlovića, vanrednog člana Dukljanske akademije nauka i umjetnosti, koja sadrži misli i zapise 300 naučnika, umjetnika, državnih i vjerskih velikodostojnika o našoj zemlji, u hiljadugodišnjem periodu, izdata je u čast obnove nezavisnosti Crne Gore, 2006.
Sa ciljem afirmacije milenijumske borbe za slobodu i držatvornost, te slavne istorije naše države, knjiga je prevedena na engleski, a nedavno i na mađarski jezik. Povod za to, kako ističe autor, dr Cvetko Pavlović, bilo je djelo istaknutog mađarskog naučnog radnika, akademika Jožefa Bajze, koje je objavljeno daleke 1927. godine u Budimpešti “Crnogorsko pitanje”.
“Ovaj velikan evropske nauke i istorije svoga doba, hrabro, na nepristrasan način, naučno utemeljeno , na nepobitnim istorijskim činjenicama, zasniva svoje viđenje o nestanku sa istorijske karte Evrope najstarije slovenske države nakon Prvog svjetskog rata, 1. decembra 1918. godine. Kao jedan od malobrojnih evropskih intelektualaca u periodu između dva rata, dr Jožef Bajza Crnu Goru posmatra kroz njenu hiljadugodišnju istoriju, sve do anšlusa Srbiji 1918., te konstatuje: ‘Crna Gora je znala da sačuva svoju nacionalnu i državnu individualnost duže od hiljadu godina. Sigurno će doći čas polaganja računa, i mala Crna Gora, nakon što savlada velike teškoće, vaskrsnuće u novi život’. Ova proročanska vizija znamenitog mađarskog naučnika ostvarila se”, navodi dr Pavlović, 21. maja 2006. godine.
U knjizi su zapisi: Grgura barskog, Konstantina VII Porfirogenita, dr Vasa Čubrilovića, Tatomira Vukanovića, Sima Milutinovića, vladike Vasilija, vladike Petra I, Napoleona Bonaparte, austrougarskog državnog kancelara Koblena, Petra II Petrovića Njegoša, Lorda Herberta Gledstona, Ljubomira Nenadovića, Ilije Garašanina, Isidore Sekulić, Milovana Đilasa, knjaza Danila, Stefana Mitrova Ljubiše, Milorada Medakovića, Ivana Mažuranića, Sule Radova, kralja Nikole, Antona Gustava Matoša, Iva Vrane , vojvode Ilije Plamenca, češkog publiciste Jozefa Holečeka,dr Valtazara Bogišića, dr Nikole Dobrečića, vojvode Gavra Vukovića, britanskog ministra Harmsvorta, Nikole Pašića, generala Petra Pešića, američkog majora Čarlsa Velingtona, Laze Kostića, Iva Andrića, Vuka Karadžića, Tenisona, engleskog premijera Dejvida Lojd Džordža, Pavla Rovinskog, Đuzepea Markotija i brojnih drugih.
Promociju knjige “O Crnoj Gori i Crnogorcima” na mađarskom jeziku osujetila je pandemija koronavirusa, ali izdavač, DANU i autor, očekuju da vrlo brzo bude predstavljena, ne samo u Mađarskoj, već prethodna njena izdanja i u drugim susjednim zemljama.
