Gost Radio Bara u emisiji „Sunčanom stranom ulice“ bio je doktor Simeun Dragaš, specijalista hirurgije koji ordinira u Opštoj bolnici Bar.
RB/BI: Iako ste već godinama dio ljekarskog tima Opšte bolnice Bar, bilo bi dobro da se na početku predstavite i sa našim slušaocima i gledaocima podijelite kako je tekao vaš obrazovni, a potom i profesionalni put.
Dr Dragaš: Rođen sam u Hrvatskoj, u Rijeci. Tamo sam završio osnovnu, srednju školu i Medicinski fakultet. U Bar sam došao spletom okolnosti i počeo da radim na Odjeljenju hirurgije, kao „sekundarni član“ (tako se to zvalo), dok nije raspisana specijalizacija koju sam dobio. Nakon toga sam otpočeo specijalistički staž u Opštoj bolnici Bar. Specijalistički ispit sam položio u Beogradu, gdje sam oko tri godine bio na specijalizaciji. Poslije toga počeo sam rad u Baru, na Odjeljenju opšte hirurgije.
RB/BI: Opšta hirurgija je grana hirurgije koja se bavi dijagnostikom i hirurškim liječenjem širokog spektra bolesti i povreda. Koje su najčešće intervencije koje izvode hirurzi u barskoj Bolnici?
Dr Dragaš: Karakter Opšte bolnice nalaže da, primarno, mora da zbrine pacijenta – od nekih hitnih stanja koja se dešavaju (povrede iz saobraćajnih udesa ili hitne operacije u stomaku), do elektivnih (onih koje se mogu zakazati) operacija koje se rade u barskoj Bolnici u sklopu hirurgije i abdominalne hirurgije. Najčešće su to operacije žučne kese, slijepog crijeva, perponskih ili ventralnih kila, hitne, koje izvodimo usljed traumatskih povreda unutrašnjih organa, kao i neke operacije maligniteta (debelog crijeva, tankog crijeva…).
RB/BI: Zamoliću Vas da objasnite šta podrazumijevaju specijalistički i subspecijalistički pregledi?
Dr Dragaš: Specijalista je širok pojam. To je ljekar koji ima završenu specijalizaciju, pa onda, globalno, sve odradi. Subspecijalistički pregled je usko vezan za neka oboljenja pa, što se hirurgije tiče, imamo dvojicu specijalista digestivne hirurgije, koji su usko vezani za abdominalne indikacije za operaciju. U suštini, sve je to vrlo slično, pa pretjeranih razlika u smislu dijagnostike, nema.
RB/BI: Opšti hirurzi često učestvuju i u tretmanu trauma i povreda. U kojoj mjeri ste spremni, kako kadrovski, tako i organizaciono, da odgovorite takvim izazovima koji zahtijevaju hitnoću?
Dr Dragaš: Bolnica je, kada govorimo o hirurgiji, organizovana na način da postoji dežerni i ljekar koji je pripravan. Samim time, dežurni ljekar pregleda pacijenta koji dođe u bolnicu i utvrdi stepen hitnoće i šta mora da se odradi. Nakon sagledavanja težine stanja bolesnika, procjenjuje da li treba pozvati pripravnog hirurga i organizovati drugi tim. I anesteziološki tim je pripravan od 0 do 24, pa na svaku situaciju reagujemo promptno i adekvatno, što se pokazalo u brojnim slučajevima u prošlosti, kada smo tretirali pacijente sa takvim povredama. Mislim da pratimo sve savremene standarde.
RB/BI: Koliko je vremena potrebno hirurškom timu u Opštoj bolnici Bar da, od trenutka kada pacijent stigne, sve bude spremno za ulazak u operacionu salu?
Dr Dragaš: Vrlo brzo sve organizujemo. To zavisi od procjene stanja pacijenta. Ako je životno ugrožen, od momenta dolaska u bolnicu potrebno je vremena samo koliko da pređemo tih tridesetak metara od Prijemnog odjeljenja do Operacionog bloka. Kod nekih povreda smo uspjeli da već nakon nekoliko minuta od ulaska u bolnicu, pacijent bude na operacionom stolu.
RB/BI: Koja je procedura preoperativne pripreme pacijenta?
Dr Dragaš: Zavisi da li je elektivna ili hitnoća. Kada je hitnoća i pacijent je životno ugrožen, tu se ne gleda na preoperativnu pripremu, već spašavamo život. A, kada su u pitanju elektivne operacije postoji dijagnostička procedura, pregledi od strane interniste i anesteziologa, procjena da li pacijent može biti podrvrgnut zahvatu. Ponekad je potrebno uraditi i dodatna subspecijalistička ili ispitivanja od strane kolega iz nekih drugih grana, koje mi, možda, u barskoj Bolnici nemamo.
RB/BI: Konsultacije sa kolegama, specijalistima drugih grana medicine, su, kako ste kazali, neophodne prilikom procjene načina tretmana i, potom, daljeg liječenja bolesnika. Sa kojim ljekarima ste u tom procesu najviše povezani?
Dr Dragaš: Imamo obavezne jutarnje sastanke, referiše se svaki pacijent, dogovaramo se oko načina liječenja, sugerišemo jedan drugome i kolektivno donosimo odluke. Iako većinu stvari možemo da odradimo, u slučajevima kada nemamo određenog specijalistu, tražimo pomoć iz ustanova višeg ranga – Kliničkog centra, ili za neke pulmološke bolesti, Opšte bolnice u Brezoviku.
RB/BI: Na koji način i ko iz tima učestvuje u donošenju odluke da pacijent u barskoj Bolnici ne može dobiti neophodan tretman i da je nužan transport u ustanovu tercijarnog nivoa, a najčešće je to Klinički centar?
Dr Dragaš: To je dogovor više specijalista, a ako je neki pacijent baš težak slučaj, onda se formira komisija koja obavi procjenu njegovog stanja i donese odluke za transport u Klinički centar. S tim u vezi, uvijek smo u komunikaciji sa kolegama, pa te pacijente na dalje ispitivanje i liječenje, šaljemo u dogovoru sa njima.
RB/BI: Kako je organizovan transport pacijenata u drugu medicinsku ustanovu, raspolaže li Opšta bolnica Bar vozilom koje je u svakom trenutku spremno za tu namjenu?
Dr Dragaš: Opšta bolnica Bar ima više vozila, u svakom trenutku spremnih za transport pacijenata. Procjenjuje se da li bolesnik ima potrebu da bude transportovan u pratnji ljekara, ili može da sa njim ide samo drugo medicinsko osoblje. U dogovoru sa doktorom u medicinskoj ustanovi gdje pacijenta šaljemo, tamo se obave dodatni pregledi, daljnje liječenje ili samo konsulatacija, što zavisi od težine tegoba.
RB/BI: Da li se dešavalo, posebno tokom ljetnjih mjeseci, kada je broj ljudi koji borave u Baru višestruko uvećan, da ne možete da odgovorite tom izazovu i da je život pacijenta ugrožen?
Dr Dragaš: Nije se dešavalo, koliko ja znam, a u barskoj Bolnici sam dovoljno dugo. Svako od nas je, na neki način, pripravan i kad nije pripravan. Kolegijalnost je uvijek bila na visokom nivou, nikada nije bila upitna želja da se pomogne kolegi, odnosno da priskočimo kako bi se pacijent adekvatno i pravovremeno zbrinuo. Dešavaju se situacije da nakon poziva u bilo koje doba noći, moraš doći na posao. Osim hirurga, isto je i kada su internisti, ginekolozi, ali i ostali specijalisti, u pitanju.
RB/BI: Jeste li zadovoljni stepenom opremljenosti operacionog bloka u barskoj Bolnici i pratite li savremene standarde?
Dr Dragaš: Apsolutno. Naravno, uvijek može bolje i više, jer opremu treba obnavljati. Tu treba država, odnosno Ministarstvo zdravlja, da pomogne Opštoj bolnici Bar i donira sredstva sa ciljem obnove postojeće opreme. Ortopedsko odjeljenje je prošireno, Urološko odjeljenje je dobilo nove instrumente, tako da smo zadovoljni.
RB/BI: Posljednjih godina svjedočimo ekspanziji privatnih klinika koje pacijentima obezbjeđuju liječenje uz primjenu najsavremenije medicinske tehnologije. Koji argumenti osim naravno, finansijskog momenta, idu u prilog liječenju u javnim zdravstvenim ustanovama?
Dr Dragaš: Kada pričamo o barskoj Bolnici, moram navesti da se trenutno radi novo, moderno Prijemno odjeljenje. Nedavno je stigao aparat za magnetnu rezonancu. Menadžment je, u dogovoru sa Ministarstvom zdravlja, to uspio da obezbijedi, pa će tako u našoj bolnici postojati svi aparati kojima raspolažu i privatne zdravstvene ustanove. Neki od njih su čak i bolji kod nas. Pacijenti imaju pravo izbora da li žele da se liječe u privatnoj ili javnoj zdravstvenoj ustanovi. Naravno, jako je bitno da kada imate aparate, opremljenost, osoblje koje sve to prati, ne zaostajete ni sa adekvatnim smještajnim kapacitetima. U tome nam mogu pomoći građani. Svima je u interesu da se uslovi boravka u sobama podignu na veći nivo, a to je moguće uz donaciju nekih aparata… U posljednje vrijeme smo izloženi kritikama, pa se stiče utisak da naši sugrađani ne žele da vide koliko se osoblje trudi, bori i radi da bi uslovi bili mnogo bolji. Mi smo tu da pomažemo i liječimo, a imali smo mnoge nemile situacije i događaje, za koje se na kraju ispostavilo da je u barskoj Bolnici sve urađeno po medicinskim propisima.
RB/BI: Pomenuli ste nabavku aparata za magnetnu rezonancu. Kada će ta usluga pacijentima?
Dr Dragaš: Objekat je u izgradnji, ali nisam upućen kojom dinamikom će ti radovi teći. Nadajmo se da će to vrlo brzo biti.
RB/BI: Hirurzi u Opštoj bolnici Bar su među prvima u Crnoj Gori počeli da izvode laporoskopske operacije, koje su u tu ustanovu ušle na velika vrata promovisane kao minimalno invanzivna tehnika, karakteristična i po tome što se procedura obavlja bez velikih rezova. U kojim slučajevima dajete prednost laporoskopskim, u odnosu na klasične hirurške zahvate?
Dr Dragaš: Svi hirurzi u barskoj Bolnici izvode laporoskopske operacije. Laporoskopska ima mnogo veće prednosti od „otvorene“ hirurgije. Prvo, ona je minimalno invanzivna, druga stvar je da je oporavak brži, pa je pacijent spremniji za povratak uobičajenim životnim rutinama, radnim aktivnostima i poslovnim obavezama. U Baru smo, kada je ova tehnika u pitanju, dostigli svjetski nivo. Ipak, uvijek može bolje, postoje i savremenije procedure, ali je za to potreban veći tim i edukacije. Da, radimo laporoskopske operacije žučne kese, slijepog crijeva, kila, potom urološke laporoskopske operacije, hitna stanja, ali laporoskopija se primjenjuje i u smislu dijagnostičkih procedura. Naravno, i ginekolozi su počeli da izvode operacije ovim metodom. Laporoskopija je već „stara“ metoda, sada je aktuelna robotska hirurgija. To je sadašnjost Evrope, svijeta, ali i Balkana.
RB/BI: Logično je da je, ako je laporoskopska intervencija protekla bez komplikacija, oporavak znatno brži nego kada je operacija izvedena klasično – rezom. Ipak, kakva su iskustva iz prakse, koji su rizici?
Dr Dragaš: Kao i kod otvorene hirurgije i kod laporoskopske postoje rizici. Postoje komplikacije, ali tim procjenjuje da li se ona treba raditi. Neke stvari se ne mogu raditi laporoskopski, zato što je tehnički neizvodljivo. Zahvaljujući radu i požrtvovanosti imali smo minimalno komplikacija. Pacijenti idu brzo kući, njihov oporavak je dobar.
RB/BI: Kako teče postoperativni oporavak nakon što pacijent sa Otpusnom listom, srećan ode kući, koliko često dolazi na kontrolu?
Dr Dragaš: Na određeni vremenski period se prati njegovo stanje. Pošto je naša bolnica mala, kao i grad, pa se svi međusobno poznajemo, pozovu nas pacijenti, dogovorimo se da dođu tokom dežurstva na kontrolu.
RB/BI: Da li je Opšta bolnica Bar u dovoljnoj mjeri kadrovski osposobljena kada je u pitanju hirurgija i je li neko od mladih kolega u ovom momentu na specijalizaciji iz hirurgije?
Dr Dragaš: Hirurgija kod nas se sastoji i od urologije i ortopedije. Na hirurgiji su dvoje na specijalizaciji u Beogradu. To je kadar koji će sigurno biti odličan. Postoji potreba za urolozima, ortopedom… Iako barska Bolnica može dati „signal“ Ministarstvu zdravlja, sve zavisi od njihove procjene i da li imaju sredstava. Trend je da ljekari koji završe Medicinski fakultet, nisu zainteresovani za specijalizaciju iz neke hirurške grane, ne žele se baviti hirurgijom.
RB/BI: Zbog čega?
Dr Dragaš: Možda zbog težine posla, možda zato što nemaju slobodnog vremena, možda žele neku „lakšu“ specijalizaciju, mada u medicini ne postoje „lake“ grane.
RB/BI: Nekako tihi, često nepravedno zaboravljeni, a vrlo važni „igrači“ hirurškog tima, su anesteziolozi i instrumentarci. Mi danas nećemo napraviti takav propust. Ko su kolege bez kojih hirurzi ne bi mogli da rade svoj posao?
Dr Dragaš: Apsolutno. Bez anesteziološkog tima i instrumentaraca se ne može odraditi niti jedno operativno liječenje. Što se tiče naše bolnice, oni nikako nisu zapostavljeni. Možda se u medijima slabije govori o njima, ali su oni požrtvovani ljekari koji izvrsno rade svoj posao i dio su tima.
RB/BI: Osim u sali, angažovani ste i u Hirurškoj ambulanti u kojoj se rane obrađuju u lokalnoj anesteziji. Koji su najčešći zahvati koje izvodite tokom tog dežurstva?
Dr Dragaš: Najčešće se rade hitnoće. To su povrede, povrede ili promjene na koži, upalni procesi koji se moraju zbrinuti. Radi se u, kako je mi zovemo „maloj“ sali, u lokalnoj anesteziji. Dakle, hitni zahvati ili nešto što ste zakazali da odradite tokom dežurstva, jer tokom redovne smjene za to nemate slobodnog vremena.
RB/BI: Da li u Opštoj bolnici Bar pacijenti mogu dobiti i uslugu tretmana i liječenja hroničnih rana (venskog ulkusa, dijabetičnih rana)?
Dr Dragaš: U posljednje vrijeme u porastu je problem rana koje su ulkusne etiologije, dijabetičnih rana zbog neregulisanog dijabeta, načina života, ishrane… Zbrinjavamo, ali naši kapaciteti ne dozvoljavaju formiranje posebnog odjeljenja koje bi se samo o tome brinulo.
RB/BI: Etičnost, empatija, podrška i razumijevanje su, osim efikasnosti, takođe veoma važni za oporavak pacijenta. Da li pacijenti u Opštoj bolnici Bar mogu, pored kako smo i od Vas čuli, stručnosti i volje ljekara da ih izliječite, računati i na taj, ljudski faktor?
Dr Dragaš: Apsolutno da. Mi smo, prije svega, ljudi, pa liječimo riječju, kao i svojim postupcima, radom. Tu je i pratnja, porodica koja je uvijek prisutna, pa kada u nekim situacijama ne možemo predočiti pacijentu kakvo je njegovo zdravstveno stanje, obavezno se kaže porodici da oni znaju šta mogu očekivati. Saosjećamo sa pacijentima i njihovom bolešću, a porodici objasnimo tretman, način liječenja, mogućnost izbora u slučaju kada procijenimo da treba da se ide u neku drugu ustanovu ili, na drugoj strani, kada ustanovimo da dalje liječenje neće dati rezultate, jer su sve mogućnosti iscrpljene (to se dešava kod malignih oboljenja). To je, na kraju krajeva, život.
RB/BI: Kako se zakazuje pregled kod hirurga u Opštoj bolnici Bar?
Dr Dragaš: Postoji elektronski način zakazivanja, za šta su zaduženi ljekari u Domu zdravlja. Moram skrenuti pažnju da mnogi pacijenti ne dođu, jer pregled obave u drugoj ustanovi, što daje lažnu sliku da su termini zauzeti. Lično, a isto je i kada govorimo o mojim kolegama, nikada nisam vratio pacijenta kada je u pitanju hitnoća, a da ga nisam pogledao. Ističem i da „preskakanje“ u zdravstvenom sistemu, kada pacijent prvo dođe u Opštu bolnicu Bar, a da ga prethodno niko od kolega nije pregledao i uputio na nas, opterećuje. Možda neko nije za specijalistički pregled, nije za bolničko liječenje.
