Miloslav Vrška bio je najpoznatiji dječji ljekar Bara u XX vijeku, Slovak koji je pedesetih došao u Bar.
Rođen je aprila 1923. godine u Staroj Pazovi, gdje je skupa sa tri brata i sestrom pohađao osnovnu školu. Gimnaziju je završio u Velikom Bečkereku (Zrenjanin) da bi potom upisao studije medicine na prestižnom Karlovom Univerzitetu u Pragu.
Uporedo sa Medicinskim fakultetom, studirao je i Konzervatorijum muzike, odsjek violina. Na završnoj godini Medicinskog fakulteta zadobio je fatalnu povredu tetive desne ruke, te je morao napustiti muziciranje i okrenuo se isključivo medicini. Nakon odličnog uspjeha, na Univerzitetu je 16. aprila 1952. godine promovisan u ljekara opšte medicine. Odlučio se da specijalizira dječje bolesti na klinikama u Pragu, a specijalistički ispit je položio 1956. godine.
Nekoliko mjeseci poslije toga je počeo da ordinira u Toplicama (Čehoslovačka), a tokom 1957. se vratio u Jugoslaviju i nastavio rad u Opštoj bolnici u Zrenjaninu. U Bar je stigao aprila 1958. godine, nakon što se javio na raspisani konkurs za rukovodioca dječjeg odjeljenja u Opštoj bolnici u Baru.
Dječje odjeljenje je bilo smješteno u potkrovlju stare bolnice i u njemu su radile časne sestre Svetog križa, a dolaskom dr Vrške postaje primjer o kome se govori po čitavom crnogorskom primorju. Sinergija doktora i časnih sestara se osjećala na svakom koraku – on je imao ideje, a one su ih bespogovorno sprovodile u djelo. Sestre su se, osim bolničkih poslova, starale i o njihovoj pojačanoj ishrani – kiselile su mlijeko, pravile tzv. švapski sir, kupovale voće… Od brojnih sestara, najviše je sarađivao sa s. Erminom Celebrini, koja mu je bila “desna ruka”.
Njihova privrženost ovom ljekaru je bila tolika da su mu za rođendan pravili priredbu sa djecom koja su bila na odjeljenju – mali pacijenti su se zabavljali i lakše podnosili teške bolničke dane, kojih je, u to vrijeme medicine, bilo znatno više nego danas.
Želeći da malo “oživi” sumornu bolesničku atmosferu, dr Vrška se dogovorio sa prof. Milom Vukčevićem da oslika trpezariju i dječji boravak na odjeljenju – junacima Diznijevih crtanih filmova. Bio je vrlo blag prema djeci i obziran prema roditeljima, ali takođe i veoma strog u poštovanju bolničke procedure posjeta. Režim ulaska i izlaska na odjeljenje je strogo kontrolisao. Posjete su bile nedjeljom, i to samo na sat vremena, i niko nije mogao duže da ostane.
Sam dr Vrška nikada nije primao poklon od roditelja. Ako bi oni insistirali, zvao bi časne sestre i pred svima naređivao da se dobijeno podijeli po odjeljenju.
Osim što je radio na Dječjem odjeljenju, dr Vrška je svakodnevno ordinirao u bolničkoj specijalističkoj ambulanti, a jednom nedjeljno obilazio je ambulante u Ulcinju, Virpazaru i Ostrosu. Velike probleme imao je u predrasudama, otporu i neznanju, naročito izraženom u ruralnim djelovima barske i ulcinjske opštine. Dešavalo se da dijete umre nakon što ga dovedu u bolnicu s teškom kliničkom slikom, poodmaklim stadijumom zarazne bolesti i liječenjem “narodnim sredstvima”, a on bi, slomljen i sam radi takvog ishoda kojeg je duboko proživljavao, objašnjavao roditeljima, rođacima i mještanima kako izgleda bolest, kakvi su simptomi i šta se smije, a šta ne raditi ukoliko se još neko zarazi.
Za njega se govorilo da ima dva radna vremena: jedno u bolnici, a drugo u kući, u stalnoj pripravnosti.
Taj Slovak, koji je bio veliki Jugosloven, bio je jedna od najomiljenijih ličnosti na potezu od Budve do Bojane. Spasio je čitavu generaciju malih Barana prvih godina sedamdesetih, kada je ovim krajevima zavladao meningitis, tada smrtonosna upala moždane ovojnice. Sam, sa časnim sestrama, napravio je karantin unutar svog odjeljenja i zaustavio bolest, sa samo nekoliko letalnih ishoda, i to uglavnom djece iz udaljenih djelova barske i ulcinjske opštine kod kojih su simptomi uočeni tek kad se više nije moglo reagovati. Jedini je u ovim krajevima vršio lumbalnu punkciju subduralnog prostora (prostor između dure koje okružuje kičmenu moždinu), kako bi uzeo uzorak cerebrospinalne tečnosti kojim se definitivno potvrđuje dijagnoza zapaljenja moždane ovojnice.
Bio je izuzetan dijagnostičar. Na “Institutu za majku i dete” u Tiršovoj ulici u Beogradu, porodice iz Bara koje su dolazile sa bolesnom djecom uz tešku dijagnozu uvijek su dočekivali istim komentarom – ako je dr Vrška ustanovio bolest, džabe ste dolazili, nije pogriješio. Pozivan je zvanično nekoliko puta da pređe u ovu renomiranu jugoslovensku pedijatrijsku ustanovu, ali nije želio da ide iz Bara. Kako je sam često isticao, bilo mu je izuzetno žao kada je morao da roditeljima kaže istinu o nekoj teškoj bolesti, ali je to trpio stoički. Čak i onda kada nisu htjeli da je prihvate, pa su ga u afektu vrijeđali i nipodaštavali njegovo znanje. Mnogi od njih su godinama kasnije dolazili da se izvinjavaju, ali doktor nije dao ni da se tako nešto pomene.
Učestvovao je na brojnim domaćim i stranim ljekarskim kongresima, objavljivao radove u eminentnim časopisima, i od strane Komisije Društva ljekara Crne Gore dobio zvanje primarijusa.
Naročito se tokom naučnog rada prim. dr Vrška više decenija bavio istraživanjem uzroka brojnih luksantnih anomalija kuka kod djece, posebno na prostorima Skadarskog basena. To je i bila tema njegove doktorske disertacije – “Klinički i genetski entiteti luksacione anomalije kuka na području Bara i Ulcinja”, koju je uspješno odbranio 1979. godine na Medicinskom fakultetu u Novom Sadu.
Penzionisan je 1. marta 1987. godine. Do kraja života je besplatno liječio djecu, kad bi neko od njega zatražio tu uslugu. A nije ih bilo malo. Mnogi pedijatri koji su se pored državne, počeli baviti i privatnim praksom u Crnoj Gori, željeli su dr Vršku za konsultanta barem nekoliko sati nedjeljno, ali je on kategorički odbijao, tvrdeći kako ne može da shvati da neko naplaćuje pregled djeteta. On se rukovodio principom da je položio Hipokratovu zakletvu i da je za to dovoljna plata, ili penzija.
Držao je strogo do svoje privatnosti, nije išao po kafanama, ostavši vjeran prijateljima i porodicama koje je upoznao kad je došao u Bar. Izuzetno širokog obrazovanja, govorio je i čitao na četiri jezika, obožavao cvijeće i hortikulturu uopšte, svirao je prim, gitaru i violinu, bio pretplaćen na “Politiku” i uživao u gotovo ritualnoj pripremi jela od po nekoliko sati, spremljenim po tradicionalnoj češkoj recepturi s kiselo-slatkim sosovima. Nakon ženine smrti, postao je strasni ljubitelj sportskog ribolova, naročito onog sa blokova i kamenja ka lukobranu. Sjećaju se kolege pecaroši: sav pribor besprijekorno uredan, tačno nasložen, vezan, kao za izložbu, pa pola sata pripreme na samom kamenu, stolica donešena od kuće, i tek onda pecanje…
Puno je čitao i bio zaljubljenik u klasičnu muziku. Često mu je stan odzvanjao zvucima djela klasičara ili ruskim horovima. Kako se sjeća Sonja Spahić Mažibrada, kćerka Gavra Spahića, najboljeg doktorovog prijatelja, “kad bi slušao muziku, bio je potpuno kao u transu”. “Ako bi neko od nas, njegovih prijatelja, ušao u stan, samo bi dao znak rukom da se ćuti i da ne šuškamo dok ne završi melodija. Poseban ritual je bio prvog januara, kad bi pratio Novogodišnji koncert iz Beča. Sve bi bilo pripremljeno za uživanje u omiljenoj fotelji i slušanje zatvorenih očiju. Imao je i znatnu kolekciju ploča klasike”, govorila je za knjigu “Ljudi iz grada bez vrati – (Ne)zaboravljeni Barani XX vijeka” Sonja Spahić Mažibrada.
“Živio je u srećnom braku sa svojom Gordanom. Nijesu imali djece. Zato je on svoju ljubav poklonio svoj djeci svijeta”, zapisao je u svom djelu “Pregled zdravstvene djelatnosti u Baru” dr Anto Martinović.
Za doprinos gradu u vidu razvoja zdravstvene službe i nesebično zalaganje za zdrav život najmlađih stanovnika Bara, dr Miloslav Vrška je 1970. godine dobio najveće opštinsko priznanje – Nagradu oslobođenja Bara. Dobitnik je i brojnih plaketa ljekarskih udruženja.
Umro je 5. januara 2008. godine. Po njegovoj izričitoj želji, nije bilo umrlica, niti je tijelo bilo izloženo u kapeli, već u tišini prenijeto u Zrenjanin. Ostavio je novac da mu opijelo služi što više sveštenika skupa. Tako je i bilo – njih 13 je vršilo Božiju službu. Sahranjen je u Zrenjaninu.
