Crnogorski književnik Slobodan Vukanović poklonio je barskoj Narodnoj biblioteci i čitaonici “Ivo Vučković” i osnovnim školama “Jugoslavija”, “Blažo Jokov Orlandić” i “Meksiko” po nekoliko primjeraka knjige Tuđemilski svici, za koju je 2018. ovjenčan regionalnim priznanjem Zlatni zmaj.
Priznanje je dodijeljeno za izuzetan doprinos fantastičnoj književnosti, zbog zastupljenosti svih elemenata fantastičkog diskursa.
Vukanović je barskoj publici, a posebno djeci Bara, poznat i kao laureat nagrade “Susreti pod starom maslinom” za 2014. On je godinama bio i član pjesničkog karavana koji je tim povodom obilazio barske osnovne škole, u Parku maslina zasadio je maslinu, a na „Pjesničkom kamenu” u Domu revolucije uklesano je njegovo ime.
Jedan je od najproduktivnijih i žanrovski najraznovrsnijih savremenih crnogorskih autora za djecu i mlade, od poezije, proze, do dramskog stvaralaštva.
Vukanović je zastupljen i u Enciklopediji svjetske fantastike, a roman Tuđemilski svici, nastao par godina kasnije, je samo nastavak teme kojoj naginje njegovo stvaralaštvo.
Zato i ne čudi što je povodom 50 godina stvaralaštva, odlučio da biblioteci i školama pokloni upravo ovaj nagrađivani roman.
Radnja je smještena na području Tuđemila, iznad Starog Bara, u izmišljeno selo Velji Do. Vremenski obuhvata doba stvaranja Duklje i njene borbe za nezavisnost od Vizantije. Na istorijskoj podlozi Bitke kod Bara roman donosi priču o prijateljstvu, ljubavi, izdaji i smrti.
Protagonisti su mali ljudi, kroz čije živote provejavaju nade, strepnje, patriotizam, mentalitetske karakteristike podneblja, gdje su žene nježna strana svijeta, ali snažnog srca. Mušakrci su odvažni ratnici, moralni gorostasi, brižni domaćini.
U zapletu priče su zajedničko odrastanje i pogibija mladića iz sela Velji Do, nad čijim humkama svijetle svici. Oni isti, koji su u roju satkali čudesnog zmaja i uz pomoć lijana sa krošnji drveća zatalasali ka neprijateljskoj vojsci, omogućivši veličanstvenu pobjedu. Bila je to pobjeda koja se slavila, umiranje o kojem se pjevalo, utjeha koja je krijepila srca ožalšćenih porodica i priča koja se prenosila potomcima.
U epizodnim sekvencama pojavljuje se gospodar Duklje, čiji je karakter odlika univerzalnih vladarskih vrlina: čestitost, hrabrost, briga o narodu, mudrost, saosjećajnost i viteštvo.
Recenzent knjige, dr Goran Sekulović između ostalog kaže:”Iz različitih istorijskih okolnosti, Crnogorci i ostali državljani-građani Crne Gore nijesu do sada imali prilike da se u različitim sferama stvaralaštva, susretnu sa svojim kulturnim korijenima koji su nesumnjivo, upravo u dobu o kojima govori roman Tuđemilski svici”.
“Zato ovaj roman prevazilazi samu literaturu i zahvata korpus više duhovnih sfera i akademsko-obrazovno-vaspitnih disciplina i nastavnih usmjerenja. Pa čak i u okvirima literarnog žanra i vrste čitalačke publike kojoj je namijenjen, on gotovo podjednako može da bude i jeste prijemčiv za djecu i odrasle”, objašnjava Sekulović.
I zaista, u priči sa početka romana gdje narator-ljetopisac počinje zidanje ljetopisa Veljeg Dola, u liku nekolicine seoskih dječaka, prepoznajemo čari družine iz Ćopićevog romana Orlovi rano lete, ili Lovrakove Družbe Pere Kvržice. A par poglavlja kasnije, preko zmajeva, svitaca i vila, dolazimo do univerzalnih i vječitih književnih tema o smislu, moralnim vrijednostima, poimanju života pa priča poprima izrazito humanističku dimenziju, preispituje kodekse, ukazuje na svrsishodnost življenja i postaje štivo za odrasle.
Ljetopisac naglašava da o svemu treba pisati, jer ono što nije zapisano, kao da i nije postojalo.
Roman Tuđemilski svici je, po riječima dr Svetlane Čabarkape: “Čudesno štivo u kome se istorijsko i epsko boji snažnim slikama lirizma i fantastike”.
Knjiga je prvi put objavljena u izdanju Nacionalne biblioteke „Đurđe Crnojević“, a izdanje iz 2022. koje je Vukanović poklonio barskim školama i Narodnoj biblioteci i čitaonici “Ivo Vučković” objavio je Crnogorski PEN Centar.
