Počeci hotelijerstva u barskoj opštini sežu u prvu deceniju XX vijeka, a “led su probili” – Italijani.
Tzv. “Venecijanska grupa”, koja je objedinjavala ekonomiste, bankare, političare, novinare, inženjere iz ovog grada, formirala je, uz predstavnike Crne Gore, 1903. godine akcionarsko udruženje “Italijansko-crnogorski sindikat”, koje je dobilo prve koncesije u našoj državi. Najvažnija je bila ona za monopol duvana.
Nakon niza transformacija “Venecijanske grupe”, osnovano je 20. decembra 1905. godine, “Barsko društvo – Compania di Antivari”, sa sjedištem u Veneciji, i podružnicama na Cetinju, u Baru i Skadru. Ciljevi Društva bili su podizanje Luke Bar i pridodate Slobodne zone, gradnja i korišćenje željeznica “u Crnoj Gori i inostranstvu”, monopolsko vršenje plovidbe po Skadarskom jezeru “mehaničkim sredstvima i uopšte, svaka finansijska i trgovačka operacija ma koje vrste”, ali i podizanje niza građevina.
Spiritus movens projekata bio je grof Giuseppe Volpi, jedna od najsvestranijih ličnosti Italije u XX vijeku, u poznijim godinama političar i ekonomista, guverner Tripolitanije, ministar finansija Mussolinijeve Vlade, predsjednik Privredne komore te zemlje i pokretač Međunarodnog filmskog festivala u Veneciji. Nekoliko godina, boravio je u Baru i neposredno rukovodio svim poslovima Kompanije.
Dan nakon usvajanja Statuta “Barskog društva”, na Cetinju su Volpi, kao izaslani savjetnik, Andrija Radović, ministar finansija i građevina i Lazar Mijušković, predsjednik Ministarskog savjeta Crne Gore, potpisali sporazum o uslovima ostvarivanja koncesija povjerenih novoosnovanom Društvu.
Ispostavilo se, svi projekti iz kojih je u Baru stala “Venecijanska grupa” dovršeni su za nekoliko godina – Marconijeva radio telegrafska stanica je prve signale emitovala 1904, građenje Barske luke otpočelo je u proljeće 1905. godine (otvaranje je upriličeno 1909), saobraćaj po jezeru i Bojani 1908, a krajem jeseni iste godine počela je sa radom i željeznica Bar – Vir.
U vrijeme kada “Barsko društvo” počinje da radi punom parom, raste interesovanje za Pristan, grad nastao na obali mora, pa je zbog političkih i ekonomskih potreba, Kraljevina Italija 1908. uspostavila vicekonzulat. Pokazala se potreba za smještajem većeg broja italijanskih uglednika, plemstva, privrednika ili znatiželjnika koji su dolazili s druge strane Jadrana, te je odlučeno da se prije svega za potrebe “Barskog društva”, napravi hotel, prvi u Baru, na brdu Volujica.
Nije poznata tačna godina početka radova, ali je visoki mađarski privredni funkcioner dr Havasz Rezso, zainteresovan za razvoj Bara zbog uticaja koji bi mogao imati na privredu Dalmacije, opisao septembra 1908. godine “dvospratni hotel u izgradnji ‘Marina’, ispod kojeg se odvija gradnja pristaništa i juri lokomotiva po šinama prve crnogorske željeznice”.
Od 1910. osjeća se življa aktivnost “Barskog društva” pod rukovodstvom novog direktora Viteza Gulina, te tako dolazi do otvaranja stalne parobrodske linije Virpazar – Plavnica, ali i završetka i otvaranja hotela “Marina” i društvenih upravnih zgrada na Volujici, što je trebalo da uveliča proslavu 50-ogodišnjice vladavine kralja Nikole.
Kada je konačno otvoren, u drugoj polovini 1910. godine (radio je i prije toga gotovo godinu i po, ali bez noćivanja), hotel “Marina” je bio najljepše zdanje na Pristanu, objekat čija se sniježnobijela fasada vidjela kilometrima daleko i u kome su mahom boravili strani državljani. Dobio je ime po Marini, prvoj Volpijevoj kćeri.
Prema pisanju italijanskog itinerera, “činio se zemaljskim rajem onome ko je bio prinuđen da zanoći u cetinjskim hotelima”. “Prekomorski” funkcioner Levi koji je ovdje boravio 1912. zbog inspekcije, navodi da hotel ima 20 soba, dvije sale za ručavanje, dva mala salona i jedan veći, dok se ispred nalazi cvijetna terasa. Po njemu, hotel ima samo jedan nedostatak – “dio soba još je zauzet od funkcionera Društva, pa ne može da prihvati brojne družine ekskurzijanata koje žele da se spuste sa Cetinja”.
Ugovorom od 29. aprila 1909. zakupac je godinu dana bio Alessandro Ceruti iz Pjaćence, a zatim je upravljanje povjereno firmi “Angelo Conti i sinovi” iz istog grada, pa Petru Đonoviću. Ugovorom od 15. II 1911. uprava je prešla u ruke Eduarda Sale, da bi od 1912. hotel bio vođen direktno od “Companie di Antivari” i poslije primanja u službu direktora Švajcarca radio je na zadovoljavajući način. Pored hotela “Marina” nalazilo se nekoliko kuća za funkcionere Društva, te mala bolnica sa pridodatom ambulantom i apotekom.
Negdje od 1914. godine hotel je imao i električnu energiju, jer je centrala na Pristanu puštena u rad 10. avgusta 1913. godine, kao druga u Crnoj Gori, poslije Cetinja.
Hotel “Marina” radio je sa različitim uspjehom sve do 1941. godine, a tokom Drugog svjetskog rata u njemu su stanovali italijanski zvaničnici. Po oslobođenju biva konfiskovan, i preuređen za bolničke svrhe, još od kraja 1944.
Zvanično, januara 1947. barske zdravstvene vlasti donose odluku da se u hotelu formira Narodna bolnica. Prema dostupnim podacima, prvi upravnik u njoj bio je ljekar specijalista interne medicine dr Vladislav K. Erš, civilno mobilisani ljekar iz Mađarske. Nakon njega, sve do ukidanja bolnice u objektu hotela, upravnik je bio dr Radivoj Milin, iz Starog Bečeja. U Narodnoj bolnici na Pristanu je otvoreno i manje hirurško odjeljenje, a bila je u funkciji do polovine 1949. godine.
Bar nije bio viđen kao turističko mjesto u danima prve i druge petoljetke, pa nije ni čudila odluka vlasti da se hotel “Marina” ne vrati u svoju decenijsku funkciju. Do rušenja, 1968, korišten je kao zgrada Uprave Sreza barskog i Opštine Bar, ali i u stambene svrhe.
Ako ne računamo predratni hotel-prenoćište “Jugoslaviju” (sa samo dvije sobe), prvi hotel u Baru, nakon “Marine”, bila je “Rumija”, otvorena u objektu nesuđenog ugostiteljskog kompleksa “Dekleva” koji nikada nije pušten u rad jer je završen neposredno pred početak Drugog svjetskog rata, usljed čega su ga od vlasnika, hirurga dr Dušana Dekleve, konfiskovali najprije Italijani, pa Njemci, pa nova partizanska vlast.
***
Marina Volpi di Misurata, po kojoj je nazvan prvi barski hotel, rođena je u Veneciji 19. februara 1908, kao prva od dvije kćeri grofa Volpija i Nerine Pisani, kontese libijskog grada Misurata. Bila je 1927. udata za princa Carla Maurizia Giuseppe Edoarda Francesca Ruspolija, a potom od 1947. za grofa Enrica Lulinga Buschettija. Njena kćer iz prvog braka – Esmeralda Ruspoli – bila je poznata italijanska glumica šezdesetih i sedamdesetih. Marina je umrla 9. marta 1977. Nikada nije vidjela hotel koji je dobio ime po njoj.
