Otvaranja svih Festivala, pa i “Barskog ljetopisa”, uvijek su izazivala posebnu pažnju. Bilo da se radi o svedenim umjetničkim formama, ili o raskošnim skupim koncertima, o defileima Starim gradom, likovnim instalacijama i glumačkim bravurama, početak je gotovo uvijek bio događaj za pamćenje. A bilo je raznih otvaranja, i raznih ljudi koji su otvarali Festival, zavisno od političkih prilika i umjetničkih afiniteta.
U pamćenju Barana ostaće kao posebna prva noć prvog Festivala. Program svečanog otvaranja premijernog “Barskog ljetopisa” održan je uveče 6. jula 1988. u Starom gradu, uvezan sa manifestacijom “Crvene košulje”. Odvijao se na širokom prostoru od parkinga kod autobuske stanice Stari Bar do kule Tatarovica, koja je izabrana jer su odatle barski mladići i djevojke izvedeni pred rafale 6. jula 1944. Zvuci Bleh orkestra KUD “Jedinstvo” oglasili su početak, a na samom ulazu u Stari grad, ispod zastave manifestacije, proslavljeni glumac Rade Marković kazivao je odlomak iz “Ljetopisa Popa Dukljanina”, i to su prve izgovorene riječi na “Barskom ljetopisu”.
Preko 5.000 posjetilaca, kako bilježe novinski izvještaji, pozdravio je predsjednik SO Bar Jusuf Kalamperović, , okupljenima se obratio i glavni gost, dramski pisac Aleksandar Popović, kome je Kalamperović uručio ključeve Starog grada. U uskim kamenim ulicama, prvi put donekle osposobljenim za prihvat tolike gomile naroda, posjetioce su dočekivali recitatori, pjevači, pjesnici, guslari… U svečanom programu otvaranja učestvovali su i Foklorni ansambl “Luke Bar”, guslar Milan Filipović, glumice Varja Đukić i Jelica Vučinić… Recitator Džoni Hodžić je oduševio lirsko-humornim opusom Vita Nikolića, da bi kantautor Milan Dragović poklonike roka dočekao probranim zeppelinovskim repertoarom.
Izbor iz tekstova poznatih pisaca, u izvođenju glumaca, na savremeni, dotad neviđeni način, dao je novo ruho manifestaciji “Crvene košulje”, a “šlag na torti” bio je nezaboravni koncert pop-rock grupe “Crvena jabuka” na Tatarovici, sa “živim grozdovima” mladih koji su visili sa bedema tvrđave, i okupirali i bukvalno svaki metar ispred uzvišenja lijevo od ulaza, sa uskom binom na kojoj su jedva stajali sarajevski muzičari. Program otvaranja se nije odvijao samo na pozornici, već i u starobarskim kafanama na Pjaci – ljudi su se družili do rano ujutro, otvorena je prva improvizovana antikvarnica, sve je odlijegalo smijehom i pjesmom…
I naredne dvije godine “Ljetopis” je otpočinjan “Crvenim košuljama” 6. jula, uz čuvenu Mikijevu i Boškovu “Crvena zora pored mora…”. Onda su došla drugačija, namjenska otvaranja.
***
Pamtiće se otvaranje na obilježavanju prve decenije “Ljetopisa”, 1997. godine, pompezno na gradskoj marini, uz vatromet, iako sve što je do kraja avgusta pratilo manifestaciju nije bilo ni izbliza spektakularno. Prvi put je na TV Crne Gore išao prenos uživo, a glavni gost je bio prvi (i jedini) put predsjednik Crne Gore (ujedno i predsjednik Organizacionog odbora) – Momir Bulatović.
Otvaranje je imalo dijelom svečarski karakter, kada je nakon govora i nastupa operske pjevačice Dunje Zorić, Gule i “Katapulta” i glumca Mime Karadžića, sa usidrenih jahti i vojnih brodova uslijedio vatromet, da bi potom krenulo “Dance veče” u kome su nastupili grupa “Tap 011”, Leontina i barski sastav “This Beat”.
Kuriozitet tog “Ljetopisa” je što su prvog dana u okviru likovnog segmenta otvorene u isto vrijeme čak tri izložbe: u Dvorcu slike Naoda Zorića, a u galeriji na po jednom nivou radovi Nenada Šoškića i Đorđija Crnčevića.
Na svečanom otvaranju “Ljetopisa” 10. jula 2000. priređen je koncert “Muzika na crnogorskom dvoru”, na kome se predstavio združeni orkestar RTCG i Muzičke akademije sa Cetinja kojom je dirigovao Radovan Papović, uz baletski par: Lidija Pavlović – Boris Ladičorbić i glumca Slobodana Marunovića. Otvaranja umalo da ne bude na zakazani datum, jer je Elektrodistrubucija isključila struju objektima Kulturnog centra zbog nagomilanog duga, nastalog sukobom oko kompenzacionog ugovora.
Svečani inauguralni koncert pod nazivom “Tri generacije” na otvaranju 2001. predstavio je kompozicije “Tevba” Senada Gačevića, “Musica Siorana” Žarka Mirkovića i “Rapsodija za klavir, trombon i gudače” Bora Tamindžića. Dirigovao je Radovan Papović.
Prostorno preplitanje različitih programa prvi je put uobličeno kombinovanjem muzičkog i scenskog izraza na otvaranju, jula 2002. U sali Dvorca kralja Nikole najprije je Mlada crnogorska muzička scena imala svoje veče Chopina, Schumana i Rahmanjinova, da bi po završetku koncerta publika bila ugoštena od strane kralja Nikole u interpretaciji Mihaila Miše Janketića. Scenskim prikazom “Vjenčanje Crne Gore s morem” program se preselio na obalu gdje je nekoliko stotina građana “dočekalo svog posljednjeg kralja”. Autorski projekat Janketića i Slobodana Marunovića izazvao je veliku pozornost Barana, ali i radoznalost turista. Dok se kraljeva jahta približavala obali, na plaži su nastupili KUD “Željezničar” iz Podgorice sa tradicionalnim crnogorskim igrama, te balerina Ana Bata uz plesnu grupu djevojčica. Interesantno da je ulogu “Amerikanca na dvoru” dobio poznati crnogorski vajar Zlatko Glamočak.
Pamtiće se i 2006. kao godina sa najskromnijim otvaranjem. Prije nego što je Festival proglasio otvorenim, glumac Slobodan Marunović je zvanice na terasi restorana “Samba” upoznao sa odlukom Sindikata kulture da stupi u generalni štrajk do ispunjenja zahtjeva ispostavljenih Vladi. On je potom izveo poetsko-muzički program “Poesia Montenegrina” sa kantautorom Slobodanom Kovačevićem.
Veliko interesovanje publike izazvalo je spektakularno otvaranje XX Barskog ljetopisa, 15. jula 2007. godine, kada je pred zidinama Starog grada Bara premijerno izvedena “Himna Baru” u novom ruhu, u interpretaciji soprana Aleksandre Vojvodić, odakle su gosti na poziv predsjednika Opštine Žarka Pavićevića prošli kroz vrata i bili zatečeni sinergijom osvijetljenih drevnih zidina, 36 slika velikog formata Nikole Gvozdenovića Gvozda, te nesvakidašnjim, u ambijent izvrsno uklopljenim, umjetničkim programom kojeg je potpisao reditelj Blagota Eraković. U tome su mu pjesmom i igrom pomogli glumci Ana Simović, Vesna Vujošević, Dragiša Simović, Mirko Vlahović i Slobodan Marunović, balerine “Princeze Ksenije”, etno-grupa „Zora“, klapa i folklor KUD „Jedinstvo“ i đaci barske muzičke škole “Petar II Petrović Njegoš“.
Obećali su organizatori “Barskog ljetopisa” spektakl i na otvaranju manifestacije 14. jula 2009, i nisu prevarili. Program pod nazivom “Fabrika kulture Bar 2009” režisera Blagote Erakovića podrazumijevao je glumačko/voditeljsko umijeće Dragiše Simovića i Danila Čelebića, projekciju dijela dokumentarnog filma “Stari grad Bar” NVO Bubulj, mlade pjesnike Vasa Vukosavovića i Milenu Drašković, “Barske mažoretke”, balerine škole “Princeza Ksenija”, učesnike likovne kolonije profesora Veska Bubanje, gitaristu klasičara Enesa Alkovića, slike Vladimira Iličkovića i Brana Sjekloće, flautistkinju Saru Stanković, pjesme Etno grupe “Zora” i klape KUD “Jedinstvo”. Na platou Londže predstavio se igrom folklor KUD “Jedinstvo”, kantautor Marinko Pavićević je premijerno izveo “Pjesmu o Pristanu”, pjevali su hor “Antivari Musica” i sopran Aleksandra Vojvodić, svirao Bleh orkestar iz Đenovića.
Kamerni orkestar Muzičke akademije sa Cetinja pod vođstvom dirigenta Radovana Papovića izazvao je ovacije prepune sale Dvorca kralja Nikole 15. jula 2013. na otvaranju “Ljetopisa”. Orkestar sa solistima na violončelu prof. Igorom Perazićem i Igorom Novakom, te na violini Igorom Pejovićem i Tamarom Krivokapić svirao je Vivaldijeva i Bahova djela.
XXIX Barski ljetopis 2016. otvoren je multimedijalnim događajem istoričarke umjetnosti dr Anastazije Miranović – modni hepening inspirisan kostimima XI vijeka, ali u kontekstu današnjeg vremena, naslovljen “Milenijumom do vječnosti”. Izuzetno dobro posjećen događaj zbog lošeg vremena održan je u sali Doma kulture umjesto na otvorenom. Nastupili su i hor “Antivari musica” pod vođstvom mr Mira Kruščića, sopranistica Aleksandra Vojvodić – Jovović, na violini Dušan Rakonjac, za klavirom Mirjana Rajčić, a na violončelu Jana Vukosavović. Dio ovog spektakla činili su i glumci, Jovan Dabović i Branka Stanić, protagonisti predstave „Sveti i prokleti“.
Kraj prve decenije XX vijeka obilježili su pravi spektakli na otvorenom – 2018. koncert Crnogorskog simfonijskog orkestra na Šetalištu kralja Nikole, zatim 2019. koncert Simfonijskog orkestra i Hora Radio Televizije Srbije, a onda je došla korona.
Ljetopis je otpočeo 2020. tek u septembru, pa je svečano otvaranje bilo sve samo ne to – uz prigodno kratko obraćanje održana su dva programa – koncert “Solo, duo, trio” gitara, violina i violončelo, Danijel Cerović, Mirka Šćepanović i Dmitrij Prokofjev, te predstavljanje knjige Stefana Đukića “Između polova”.
Selektor muzičkog programa Vladimir Maraš priredio je svjetski ugođaj 2021. oformljivanjem i dovođenjem sastava “All Stars Jazz Ensemble”, načinjenog od crnogorskih jazz-soul izvođača, koji je premijerno okupljen za “Barski ljetopis”. Kao specijalni gost otvaranja 34. izdanja pojavio se, nastupivši prvi put u matičnoj državi, svjetski poznati pijanista i kompozitor Janko Nilović, porijeklom iz Livara.
Godinu dana kasnije, takođe veliko ime na otvaranju. Poznata srpska etno pjevačica Biljana Krstić i njen “Bistrik orkestra” u kome je svirao po mnogima najbolji balkanski basista Bata Božanić, prošetali su se kroz repertoar etno muzike, uz ovacije gledališta, ali i mali žal što u repertoar nije uvrštena nijedna crnogorska pjesma.
Prošle godine, jula 2023, gledaoci su na otvaranju imali priliku da vide jednu od najvećih muzičkih zvijezda koja je ikada nastupala na Ljetopisu. Fantastični “Balanescu Quartet” koji je dijelio binu i projekte sa Peterom Gabrielom i Kate Bush i svirao sa “Pet Shop Boysima” pred 10.000 gledalaca na stadionu “Wembley”, davao je zvučnu podlogu muzičko-scenskom komadu “Bjeguni” hrvatskog reditelja i koreografa Staše Zurovca. Baletska trupa koja je nosila predstavu za ovu je priliku došla u Bar sa raznih krajeva zemaljske kugle.
***
Trideset sedmo izdanje “Barskog ljetopisa” započeće večeras, 15. jula, gala koncertom operske umjetnice Tamare Rađenović, na Šetalištu kralja Nikole u 21 sat.
