Kulturni centar Bar sinoć je u Dvorcu kralja Nikole organizovao prezentaciju dva rekonstruisana objekta u Starom gradu: Crkve Svete Katarine i Arhiepiskopske palate. Uz obilje istorijskih, arheoloških, kulturoloških i arhitektonsko-građevinskih podataka, prezentaciju je održao arheolog Mladen Zagarčanin i Gordana Ražnatović, konzervator i restaurator, saradnik na oba projekta rekonstrukcije.
Mladen Zagarčanin je podsjetio na istraživanja od prije sedamdesetak godina i nalaze Đurđa Boškovića, koji je prvi valorizovao, objavio i naučno prikazao neophodnost restauracije i uočio vrijednosti Crkve Svete Katarine. Tada su urađeni i prvi restauratorski radovi na crkvi.
“Mi smo istraživanja započeli 2001. Projekat za cijelu ovu priču osmislio je arheolog Omer Peročević, koji je 40 godina bio alfa i omega istraživanja Starog grada, zahvaljujući kojem je i pokrenuta inicijativa da se crkva rekonstruiše. U saradnji sa inostranim politehničkim univerzitetima istražili smo crkvu i objekte oko crkve, a zatim odredili faze restauracije. Crkva svete Katarine je bio objekat svečarskog karaktera, o čemu svjedoči tzv. konsekventni ulaz, ne samo u ovoj, već i u ostalim starogradskim crkvama. U njima su crkveni visoki crkveni zvaničnici obavljali službe”, kazao je Zagarčanin.
On je saopštio zanimljiv podatak, da se tokom restauracije došlo do saznanja, da crkva najvjerovatnije ne potiče iz XIV vijeka kako se pretpostavljalo, već iz prve polovine XV.
“Tokom razgradnje tesanika za potrebe restauracije mi smo našli komad keramike sa grafitom koji ne datuje prije 1420. godine, jer se prije te godine ta vrsta materijala nije upotrebljavala. Pošto je taj komad ugrađen u zid crkve, gdje je i pronađen, jasno je da nije mogla biti sagrađena prije XV vijeka”, navodi Zagarčanin uz pretpostavku da je crkva najvjerovatnije sagrađena u vrijeme Balše III.
U obavljanju restauracije i konzervacije koristili su i neke savremene metode, te na Crkvi Svete Katarine primijenili neke nedostajuće detalje, koji su jednaki, ili slični detaljima na ostalim crkvicama u Starom Baru. Tako je Crkva Svetog Nikole, po dimenzijama i strukturi, ista kao Crkva Svete Katarine, iako je ona bogatija gotičkim lukovima i sadržajem. Ostaci živopisa, iako je pronađen samo jedan, ukazuju na to da je cijela crkva bila i živopisana.
Arhiepiskopska palata u Starom gradu je još jedan od velikih projekata koji su započeti, a nisu završeni. Projekat je započeo 1986. Do sadašnjeg statusa, oko 70 procenata projekta je urađeno 1988. godine. A od tada pa sve do danas, na njoj se nije radilo.
“Naša ideja i ideja ljudi osamdesetih godina je da se palata pretvori u Arheološki muzej”, kazao je Zagarčanin predstavljajući drugi objekat sinoćnje prezentacije.
Goordana Ražnatović, restaurator i konzervator, angažovana na realizaciji oba projekta, pratila je sve radove, prilagođavajući projekte situaciji koja je nastajala na terenu, vodeći računa o svim detaljima. Rukovodila je radom, kako navodi “dobrih i talentovanih majstora, koji su znali da prepoznaju materijale i način rada starih zidara, te da to isto primjene i u restauraciji”.
Kada je u pitanju Arhiepiskopska palata, trenutno se radi rekonstrukcija portala, ulaznog, romanskog, i rekonstrukcija gotičkih prozora na glavnoj fasadi, na pročelju. Prije rada na enterijeru neophodno je zastakliti prozore i krovnu konstrukciju, ističe Ražnatović.
