Prvi maj u Baru, tradicija duga cio vijek

Obilježavanje Prvog maja u Baru dugo je cio vijek, i prije i nakon Drugog svjetskog rata, na različite načine.

U vrijeme Kraljevine Jugoslavije, prvomajske aktivnosti imale su mahom buntovnički ljevičarski karakter i organizovane su od strane članova Komunističke partije Jugoslavije (KPJ), odnosno Saveza komunističke omladine Jugoslavije (SKOJ). Prve velike prvomajske proslave zabilježene su 1924. godine u nekoliko gradova u Crnoj Gori. U Baru je toga dana došlo do sukoba između radnika i policije. List “Radnik – Delavec” donio je na naslovnoj strani vijest da je “u Baru došlo do ozbiljnog sukoba”. Pokretač ljevičarskih pobuna protiv režima bio je Dušan Vujović, željezničar iz Bara.

Posljednjih godina pred Drugi svjetski rat, prvomajske aktivnosti dobijaju konkretniji karakter.

Uoči 1. maja 1939. isticani su proglasi Centralnog komiteta KPJ na svim važnim mjestima i ubacivani u nadleštva i ustanove. Kačene su zastave sa srpom i čekićem i pisane parole. Prvog maja 1940. skojevska omladina je na Pristanu, u Popovićima, na stubovima i mostovima ka Topolici, na mostu prema Tombi, u Sutomoru… ispisavala parole primjerene vremenu i aktuelnom političkom momentu: “Živjela KPJ”, “Živio SSSR”, “Živio Staljin”. U ispisavanju su, zabilježeno je, “učestvovale sve ćelije SKJ i SKOJ, a žandari nisu uhvatili nijednog od počinilaca”. U Crmnici je istog dana bilo naročito aktivno, što ne čudi jer je tamošnja partijska ćelija bila jedna od najorganizovanijih u zemlji – na Bjelasici kod Vira su istaknute crvene zastave, a parole su ispisane na Markovom kršu i na Vodi u Kršu, kod Sotonića. Održani su i sastanci na kojima se govorilo o istoriji radničkog pokreta. Na određenim mjestima kroz Vir su se rasturali i lijepili leci, umnožavani primitivnom štamparskom tehnikom.

***

Odmah nakon rata, krenulo je obilježavanje 1. maja, kao državnog praznika.

U tu svrhu održavane su priredbe, igrani pozorišni komadi, organizovane igranke, odigravani sportski mečevi.

Prvi takav svečani fudbalski meč upriličen je za 1. maj 1947. god – igrali su barska “Obnova” i “Dečić” iz Tuzi.

Zajednička fotografija fudbalera “Obnove” i “Dečića”

I narednih godina nastavljeno je sa istom praksom – najprije defile fudbalera, pa vojnika, omladinaca, pionira i nakon toga utakmica pod Darovim topolama.

Defile fudbalera za Prvi maj, na čelu Anto Radović

Vjerovatno najvažniji događaj bio je Prvomajski uranak. Noć uoči Prvog maja provela bi se van grada, pored vatre, i čekala zora uz pjesmu.

Pedesetih, povorka bleh-muzičara kretala je ujutro ispred restorana “Obala”, pa svirajući preko Trga Peka Dapčevića išla pješice pravinom do Biskupade i Kurila, gdje su ih čekale mnogobrojne barske porodice. Program bleh-muzike trajao je sat, dva, a onda su muzičari, njih tridesetak, kamionima odvoženi u Sutomore da bi i tamošnje stanovništvo uveseljavali za Praznik rada. Kad se prešlo na Topolicu, u drugoj polovini sedamdesetih, Duvački orkestar “Bratstvo-Jedinstvo” šetao je za Prvi maj glavnim ulicama Topolice, od hotela “Agava”, pa Ulicom maršala Tita do Željezničkih zgrada na današnjem Trgu Vladimira i Kosare.

Bleh-muzika, 1957.

Povodom Prvomajskih praznika, od 3. do 9. maja 1948. godine organizovana je Nedjelja domaćeg filma u bioskopu “Sloboda” na Pristanu. Prikazano je 11 filmskih projekcija ostvarenja “Živjeće ovaj narod”, za 3.688 gledalaca. Maja 1950. održana je u Baru Sreska smotra kulturno-prosvjetnih društava, sa takmičarima iz Vladimira, Petrovca, Sutomora, Dobre Vode, Limljana, Brčela, Boljevića i Gorane (najbolji je bio KUD iz Dobre Vode), a godinu dana kasnije Smotra folklornih grupa barskog sreza, na kojoj su najbolji bili članoci iz Šestana. Glumačka sekcija KUD “Jedinstvo” je za 1. maj 1951. priredilo “Protekciju” Branislava Nušića u režiji Slavka Popovića.

Prvomajska smotra, 1952.

Majske vatre su paljene noć uoči Prvog maja organizovano još od 1951. godine. Kako piše “Pobjeda”, članovi Planinarskog društva “Rumija” i streljačke družine su “za Prvi maj 1951. palili vatre na vrhovima Rumije, Haja, Vrsute, Nehaja i Lisinja”.

Tokom osamdesetih, Majske vatre su najčešće paljene na Kurilu, ispod Mukovala, na Ahmetovom brijegu, tamo gdje je pisalo “Tito”, ali ih je bilo i po Volujici, na Sutormanu, u Zupcima, na Lisinju, gdjegod je dopirao vidik. Ekipe iz čitave opštine su se takmičile čija će se vatra dalje vidjeti i koja će napraviti više dima. Uz vatru, uvijek bi neko donio gitaru, pa bi slavlje bilo nastavljeno do zore, Prvog maja.

Posljednjih dvadesetak godina, Barani prvomajske praznike uglavnom provode uživajući u slobodnim danima, organizujući roštilje sa društvom po okolnim planinama ili šetajući pored mora.

Share.

Comments are closed.