Sjećanje dugo 76 godina: Velika avionska nesreća na Rumiji

Na današnji dan – 27. novembra 1947. godine – dogodila se prva velika avionska nesreća u Crnoj Gori – avion je udario u vrh Rumije. Stradalo je svih pet članova posade i 18 putnika.

Zima je već u novembru bila stegla barsku opštinu. Smjenjivali su se kiša i snijeg, magla je legla na jezero i okolne planine, duvao jak vjetar, Ni u samom Baru nije bolje, ali i pored toga su tekle pripreme za treću posljeratnu proslavu Dana Republike. Deset je sati bilo izjutra. Malobrojni stanovnici Virpazara i putnici na brodu koji je išao od Plavnice za “varoš na tri mosta” začuli su zvuk aviona, začuđeni, jer ga na ovim prostorima ne bi trebalo biti. Čobani i žitelji podrumijskih sela čuli su jaki prasak. Onda se sve utišalo.

Po svemu sudeći, a što je utvrđeno rekonstrukcijom događaja, 27. novembra 1947. godine, u 10:05, putnički avion marke “YU-Bad”, broj putničke liste 247, linije “F”, vlasništvo Uprave vazduhoplovnog javnog pristaništa Beograd Zemun, broj 257, zalutao je u magli i udario u liticu na mjestu Mala Rumija, deset metara od vrha planine Rumija. Udarac je bio stravičan, a komadi aviona padali su do iznad Veljih Mikulića, odnosno zaselaka Androvići i Peročevići.

U barskom Arhivu nalazi se sačuvan Protokol uviđaja, kojeg je sačinija Komisija što je izašla na lice mjesta dan kasnije. Upravo je ovaj dokument, na dvije gusto kucane strane jedini pouzdani izvor informacija o tragičnom događaju.  

Avion je, kaže se u protokolu, nađen priljubljen uz liticu Male Rumije, sa prelomom pilotske kupole, prelomom zadnjeg dijela trupa „od prednjih krila u visini od jednog metra, sa vidnom i jasnim povredama na oba prednja krila, kao i zadnjeg kormila“. Na samom vrhu Rumije, petnaestak metara od trupa nalazila se trokratna elisa lijevog motora, potpuno uništena, dok elisa desnog motora nije pronađena. Detaljnim pregledom okoline mjesta nesreće utvrđeno je da se na metar i po od vrha planine jasno ocrtavaju znaci prvog udara dvomotornog aviona. Na tom lokalitetu pronađeni su djelovi radio stanice i motora, kao i polomljeni ostaci pilotske kabine, a potom se pristupilo identifikaciji nastradalih putnika.

“Od mjesta udara prema vrhu naznačene planine, tj. na dva metra od mjesta udara nalaze se tri muška leša, koje je indentifikacijom i pronađenim dokumentima kod istih utvrđeno da su: Gmajner (nečitko) Franc, avijomehaničar iz Koroška Bela srez Radovljica vojni okrug Ljubljanski F.J. Slovenija, Radović Božidar, pilot Njeguški srez Cetinjski NRCG i Vračević I. Vasilije, stari vodnik pilot lovac iz Šabca. Ispod preloma naznačenog avijona nalazi se i indentifikuje Jovićević M. Đuro, poručnik J.A. iz Rijeke Crnojevića srez Cetinjski, Milić Obrad, službenik rođen u Černomen NR Slovenija, Lješković Radosav iz Nikšića NRCG, Bošković Leposava, domaćica iz Kolašina, Vujošević Anka, učenica iz sela Vrela – Titograd NRCG, Jablan Božo, šofer iz Cetinja, Glogovac Bosiljka, domaćica iz Nikšića. Po lijevim kormilom naznačenog avijona nalazi se u ležećem stavu Lubarda Milo, činovnik iz Cetinja. Ispod avijona, tj. od mjesta gdje je isti nađen u pravcu sjevera, prema podnožju planine licem i trupom okrenut prema zemlji nalazi se prema dokumentima i indetifikuje Anđus Božidar, radio spiker radio stanice Cetinje, dok 50 metara takođe u pravcu podnožja nlazi se lijevi točak avijona, odvojen od svoga trupa, otkinut silom udara. Ispod same kupole avijatičarske kabine nalazi se ženski leš koji je indetifikacijom utvrđeno da se zove Vukčević Ksenija, namještenica iz Titograda. Oko avijona drugih leševa nije pronađeno.

Pregledom nastradalih u samom aparatu, koji silom udara nijesu izbačeni iz istog, utvrđeno je da se u zadnjem dijelu, tj. od mjesta preloma prema repu leži u samom avijonu ženski leš koji je indetifikacijom utvrđeno da je Savić Persida, domaćica iz Titograda, dok ispod iste nalazi se muški leš Janković Lazara invalida iz Titograda. U prvom dijelu avijona od pilotske kabine do mjesta preloma, tj. od preloma koji je slijedio od krila prema repu nalazi se u gomili mnoštvo leševa između kojih nađen je i teško ranjeni Matanović Vido iz Ulcinja, službenik u Nikšiću koji je izvučen ispod leševa: Vujović Vula, pomoćnika Upravnika za južne kulture Topolica Novi Bar, Laban Dušana, radiotelegrafiste istog avijona, Mihailović Svetozara inžinjera iz sreza Kovinskog NR Slovenija. Ispod teško ranjenog Matanovića nalazi se leš Adžić Milana, službenika MUP-a NRCG, i leš Mihailović Marije, iz Kovina NR Slovenija. Od kupole, tj. pritiskom kupole prema ostalom dijelu avijona pronađen je ispod prvih sjedišta Teodor Aleksandrovič, avijonmehaničar istog avijona iz Harkova S.S.S.R. i Bošković Boža, trgovac iz Kolašina”, stoji u Protokolu.      

Komisija završava Protokol uviđaja konstatacijom da od mjesta prvog udara do lokacije gdje je pronađen trup ima “oko 12 metara unatrag, te da je desni motor prešao vrh planinskog masiva i zaustavio se 400 metara niže niz strmu liticu”.

Uz ovaj protokol, u barskom Arhivu se čuva i Zapisnik svjedoka Sava Vukčevića, komandira stanice milicije iz sela Livari ispod Rumije, koji je pred svjedocima ispričao kako je čuo avion vozeći se brodom u neposrednoj blizini Plavnice, te kako je njegov zamjenik u Livarima Blažo Orlandić uočio istu pojavu, te da se “zvuk motora u tom pravcu izgubio”.

Policija i vojska, uz nekoliko ruskih oficira, dan poslije udesa, 28. novembra, “izašli na teren”, a pridružilo im se oko 1000 Barana, koji su poginule putnike na leđima snijeli od vrha Rumije do Starog Bara. U oči je, pričaju očevici, upadala činjenica da su tri leša nađena ispod krila aviona, ležeći na ćebetu, sakriveni, što znači da su preživjeli pad i umrli čekajući pomoć. Neki od leševa su nađeni potpuno nagi. Svi mrtvi su iz Starog Bara prebačeni na Pristan, u tadašnju biblioteku, kuću Đura Ivovića.

Jedini preživjeli putnik, Vido Matanović, inače predsjednik Sreskog Narodnog odbora Ulcinj, sa službom u Nikšiću, u besvjesnom stanju je prebačen do bolnice u Budvi, gdje je i umro tri dana kasnije, ne dolazeći svijesti. Po njemu je nazvana centralna ulica u ulcinjskom naselju Meterizi.

Od svega ostala je narodna pjesma o tragičnom kraju aviona, koja se decenijama docnije pjevala “u dugačko” po sjednicima.

Share.

Comments are closed.