Gost emisije “Selu u pohode” ove nedjelje bio je profesor Reka Ličina, koji se u naselju Sveti Ivan, bavi kozarstvom.
Ličina ističe da u barskoj opštini ima uslova za razvoj poljoprivrede, a da na prostoru između mora i jezera uspijeva sve – ima ljekovitog bilja, maslinjaka, plodne zemlje, obilje sunca i vode. Posebno se zalaže za uzgoj koza, a kaže da je ova životinja narodni ljekar – njeno mlijeko je lijek i hrana. “Djeca koja piju kozje mlijeko otporna su na sve bolesti, zdravija i jača”, ističe on.
“Poljoprivreda i turizam su dvije jako povezane grane, koje ne mogu jedna bez druge. Turista koji dođe iz velikih evropskih gradova, metropola u kojima je okružen visokim zgradama i betonom, želi da vidi na koji način se muze koza, krava, ovca, kako se sprema sir, surutka, kajmak… Želi da njegovo dijete dotakne i pomiluje tu životinju“, ističe Ličina.
On ukazuje da su obronci Rumije i Lisinja bogomdani za stočarstvo, a posebno za razvoj kozarstva, te da tu ima prostora za razvijanje velikih farmi koza.
Opština Bar daje jaku potporu za razvoj turizma i poljoprivrede. “Zato postoje uslovi, jer Služba za selekciju profesionalno radi svoj posao, a Opština je, mislim, prva uvela kancelariju za razvoj poljoprivrede, a to će sigurno uroditi plodom, pa će na turističkoj trpezi biti mnogo više čiste, zdrave i ekološke hrane”, smatra Ličina.
“Djeca vole životinje, često mi se desi da đed dovede dijete da vidi jare, kozu, o mlijeku da i ne govorimo, mnogi se raspituju kolika je cijena i kako mogu da dođu do njega. Sama ishrana koze daje nam pravo da kažemo da je njeno mlijeko najzdravije, jer ova životinja u svojoj ishrani koristi više od 300 biljaka. Za zdravim i kvalitetnim namirnicama danas žudi ne samo crnogorska, već i evropska trpeza”, ističe Ličina.
Na komentar da se poljoprivredno zemljište upotrebljava za izgradnju objekata, Ličina ističe da Zakon o poljoprivrednom zemljištu treba što prije da se donese, jer se samo tako može zaštititi “da ne nestane pod velikim zgradama i fabrikama”.
“Da je Aluminijumski kombinat napravljen na drugom mjestu, Zetska ravnica bila bi mnogo čistija, a proizvodilo bi se mnogo više zdrave i kvalitetnije hrane. Zetska ravnica, Limska dolina, Nikšićko polje i druge manje ravnice u Crnoj Gori, mogu da hrane više od jedne Crne Gore. Obaveza je svih da to zemljište zaštitimo”, ističe on, dodajući da čistom, zdravom i ekološkom hranom Crna Gora može da konkuriše na evropskom tržištu.
Ličina smatra da bi Ministarstvo prosvjete, na čelu sa ministrom “barem jedan čas moglo da uvede u nastavu da se govori o selu“. Na taj način, smatra on, razbili bi se stereotipi, jer djeca odrastaju sa predstavom da se na selu loše živi, da su ljudi sa sela manje važni od onih iz grada: “Tako bi se od malih nogu razvijala svijest i ljubav prema selu kod djece, jer moramo vratiti mlade ljude na selo”.
Danas, ističe on, na selu može lijepo da se živi. “Geografski i klimatski položaj Bara je takav da može da se uzgaja veliki broj koza sa malo ulaganja. Koza nije puno zahtjevna životinja, ona malo uzima, a mnogo više vraća. Uništava i određene korovske biljke koje napadaju drveće, šumu. Mladim ljudima bih poručio da se vrate na selo, da uzgajaju koze, da napuste ulicu i da se vrate selu. Oni koji imaju bar malo okućnice, umjesto psa kojega šetaju po ulici, neka uzmu kozu i imaće zdravo mlijeko za sebe i unučiće”, poručuje Ličina
“Na našem prostoru ima više vrsta koza – balkanska, burska, alpska, sanska… Nisu uslovi za uzgoj svih isti. Balkanskoj kozi dajem primat nad svim ostalim vrstama. Možda ona daje manje mlijeka i sitnije jare, ali je najotpornija na sve bolesti i klimu, jako je sposobna da se penje po vrletima. Možda druge vrste daju više mlijeka i mesa, ali nijesu toliko prilagođene ovom podneblju. Ni procedura za registraciju poljoprivrednih proizvođača nije komplikovana”, ističe Ličina. “Ne treba tu nikakva velika filozofija, to se brzo završava, sa malim brojem papira. Samo dobra volja, da se pođe do Opštine da se uzme posjedovni list, da se pođe do Selekcijske službe za uzgoj stoke, kaže čime će da se bavi, to se brzo završava. Mladi ljudi mogu da registruju svoja domaćinstva, da budu gazde i direktori na svom imanju, a imaju mnoge povoljnosti – dobijaju se dobri krediti. Mladi ispod 30 godina dobijaju i deset hiljada nepovratnih sredstava, ako ih pametno uloži, to je veliki podsticaj”, smatra Ličina.
Potrebno je da mladi koriste povoljnosti koje im, prije svih, nudi Ministarstvo poljoprivrede, poput onih za nabavku mehanizacije, stočnih grla i svega što je potrebno za pokretanje poljoprivredne proizvodnje. Mladima poručuje da ne budu “sluge u gradu, koje čekaju socijalu i milostinju”, nego da budu “gazde na selu i direktori na svojim imanjima”.
Pošto je sve više onih koji se bave uzgojem koza, Ličina smatra da je neophodno da se organizuju u okviru svog udruženja. “Što prije ga treba osnovati, jer takvo udruženje je neophodno kako bi sitni poljoprivrednici mogli da lakše plasiraju svoje proizvode. Kozarstvo zaslužuje da ima bolju organizaciju i bolji plasman proizvoda”, smatra on.
Osvrćući se na borbu protiv koronavirusa, Ličina je istakao da smo “sada u nečemu postali i najveća sila na svijetu, da smo se tako oduprli toj opakoj bolesti koja nosi ljudske živote“ i ukazao da su poljoprivrednici svo vrijeme vrijedno radili. “Vidjeli smo da pojedini poljoprivredni proizvođači, poput nekih iz okoline Nikšića, imaju dosta problema oko plasmana proizvoda jer nijesu radili hoteli i ugostiteljski objekti gdje se najviše plasira koziji sir, da se u sirari nalazi nekoliko tona sira, ali zahvaljujući ministru poljoprivrede, izaći će im se u susret kako bi prodali svoje proizvode”, kaže Ličina, ukazujući da bi na rafovima prodavnica trebalo da se nađu koziji proizvodi.
“Možda nešto od mliječnih proizvoda može da se nađe u velikim marketima, ali meso, koje spada u najkvalitetnija i najzdravija mesa, može se kupiti samo na terenu”, kaže on, dodajući da je neophodno organizovati proizvodnju kozje kastradine i drugih prerađevina. Rješenje za ovo vidi u osnivanju udruženja, a siguran je da bi benefite od toga imali i proizvođači i potrošači i turistički djelatnici.
“Mrkojevići imaju izuzetne resurse za razvoj poljoprivrede i turizma, ove grane se dopunjuju i trebalo bi da se ovaj kraj razvija održivi seoski turizam”, smatra Ličina, ističući da na samo par kilometara od jezera turista može da bere ekološke proizvode, vidi način spravljanja tradicionalnog sira…
