Jedina patohistološka laboratorija na crnogorskom primorju i prva privatna tog tipa u istoriji crnogorskog zdravstva na primorju „IGA-LAB“ koja tri godine postoji u Baru je, kako ističe patolog dr Amel Dacić, opravdala osnivanje.
Prema naučnoj definiciji, histopatologija je oblast patologije koja se bavi histološkim proučavanjem oboljelog biološkog tkiva. Važan je alat u anatomskoj patologiji i koristi se za preciznu dijagnozu kancera i drugih oboljenja.
-Ova vrsta su deficitarne laboratorije i na globalnom nivou, što značajno opterećuje zdravstveni sistem svake države. To se potom prenosi i na dijagnostički dio, koji je osnovna komponenta zdravstvene zaštite. Deficit dovodi i do toga da su patolozi opterećeni velikim brojem materijala, uzoraka prispjelih na obradu što, u krajnjem, uslovljava dugo čekanje na rezultate analiza i definitivnu dijagnozu. Upravo je dijagnoza kasnije “tačka vodilja” i za liječenje i praćenje pacijenta- ističe dr Dacić. On pojašnjava u kojim slučajevima se nedovoljan broj ljekara te specijalizacije, a time i patohistoloških laboratorija, naročito negativno odražava na pravovremeno uspostavljanje dijagnoze, jer je onemogućena obrada uzoraka u kratkom roku.
-Kod patohistologije, pogotovo kod dijagnostike tumora, vrijeme je vrlo važan faktor, pa ukoliko je ono od momenta uzimanja uzorka za patohistološku analizu i uspostavljanja dijagnoze dugo, bolest napreduje i ne može se efikasno reagovati. Na drugoj strani, ukoliko je taj period kratak, svega nekoliko dana (kao što mi u IGA LAB- u nudimo), hitnim preduzimanjem sljedećih koraka, sprečava se dalje širenje bolesti- objašnjava patolog i podvlači da se u eri moderne medicine ne koristi isključivo klinička dijagnoza koja podrazumijeva da ljekar kroz razgovor od pacijenta dobije određenu informaciju o zdravstvenom stanju članova njegove porodice i pregledom.
-Iako od izuzetnog značaja, to, ipak nije dovoljno, jer veliki broj hroničnih bolesti, pogotovo tumora, zahtijeva patohistološku obradu. Isključivo na taj način se dobija tačna i jedino ispravna dijagnoza. Dosadašnje iskustvo potvrdilo je da je ova laboratorija bila neophodna- kaže dr Dacić.
Govoreći o najuvreženijoj predrasudi da se patolozi bave autopsijama (obdukcijama) dr Dacić potcrtava da je u pitanju zabluda proistekla iz nedovoljne informisanosti.
-Jasno je iz same riječi- patologija, da se sastoji iz dvije riječi- “patos” (bolest) i “logos”(nauka). Sljedstveno tome, 90% posla patologa se svodi na dijagnozu uzoraka dobijenih tokom dijagnostike, ili određene hirurške intervencije. Svega deset procenata našeg posla je posvećeno autopsijama- kaže patolog.
Tu, međutim, nije kraj predrasudama- ove specijaliste uglavnom povezuju sa dešavanjima koja imamo priliku da gledamo u kriminalističkim serijama, a prava istina i činjenica je da su nasilne smrti posao specijaliste sudske medicine, dok je u fokusu patologije prirodna smrt.
-Ukoliko postoji neka naznaka da smrt nije nastupila prirodno, tužilac ili sudija izdaje naredbu da se izvrši sudsko – medicinska obdukcija. U slučaju upucavanja, njima je bitno da se, radi rekonstrukcije, utvrdi ugao pod kojim je do toga došlo. Međutim, mi u patologiji, ne bavimo se samo jednim momentom, jednom bolešću, već je spektar analiza i djelovanja koje sprovodimo, širok. U trenutku kada dobijemo uput od kolege kliničara koji je liječio nekog pacijenta, sa izvještajem da se tokom hirurške intervencije desila komplikacija koja je dovela do smrtnog ishoda, ili se tokom liječenja stanje naglo pogorša i dođe do smrti, radimo obdukciju koja pokaže šta je do nje dovelo. Tu procjenu kolege kasnije koriste, kako bi preventivno djelovali i usmjerili pažnju na te segmente- kaže dr Dacić.
Najobimniji posao i najvažniji segment rada patologa vezan je za analizu biopsijskih uzoraka i hirurškog materijala dobijenog nakon intervencija. Kod patohistološke analize najbitnije je uspostavljanje tačne dijagnoze, jer pogrešna uslovljava pogrešno liječenje.
-Ako pacijent, na primjer, ima tegobe vezano za želudac – bol ili mučninu, ljekar ga uputi na gastroenterologa, gdje mu se uradi gastroskopija. U slučaju da žena ima problem sa reproduktivnim organima, material PAPA testa se, takođe upućuje u patohistološku laboratoriju. Na osnovu tih rezultata, postavlja se dijagnoza. Za razliku od ranije prakse, sada nije dovoljno da ja, kao patolog, navedem samo ime tumora, već je neophodno naznačiti što veći broj prognostičkih parametara, koji kolegama olakšavaju dalji postupak liječenja- kaže patolog. U medicini danas, kako navodi, važi pravilo da se sve što se “skine” s pacijenta, bilo da je riječ o čvrstom tkivu ili tečnom uzorku, usmjerava na patologiju.
-Takođe, bitna obaveza patologa je i da prilikom sačinjavanja patohistološkog izvještaja, kada uspostavimo dijagnozu, pacijent biva usmjeren na konzilijum, odredi mu se terapija… Nakon smanjenja tumora, hirurg je u obavezi da ga ukloni, a on se potom šalje u našu laboratoriju, gdje mi naznačimo onkolozima da li je došlo do promjene. Ako je dijagnoza tačna, a potom korišćena ispravna terapija, tumor se mora smanjiti. Upravo kroz taj izvještaj postaje jasno da li je postignut odgovarajući efekat. Osim toga, patohistološka analiza pokazuje i da li tumor u potpunosti uklonjen, što se utvrđuje ispitivanjem je li okolno tkivo zdravo. Da plastično objasnim- dovoljne su dvije preostale ćelije, da poslije određenog perioda tumor ponovo počne da raste. To dalje implicira da se nakon perioda “zatišja” od nekoliko mjeseci, ponovo stvara isti problem- upozorava dr Dacić.
U laboratoriji IGA LAB rade se dvije vrste analiza- citološke (analiza ćelija) i histološke (analiza tkiva). Jedna od najčešćih citoloških analiza je Papanikolau test, kojeg pripadnice ženskog pola, preporučuje dr Dacić, trebaju preventivno raditi dva puta godišnje.
“Vaginalnim brisom se uzimaju ćelije zadnjeg zida vagine i grlića, nakon čega se taj supstrat šalje na analizu. Potom ginekolog prati stanje. Što se dužine čekanja tiče, ukoliko pacijent dostavi Papanikolau test u laboratoriju, rezultat će dobiti u roku od 24 sata. Histološke analize podrazumijevaju obradu biopsijskog ili hirurškog materijala. Biopsijska znači da ukoliko je ljekar određene specijalnosti uzeo uzorak zbog klinički sumnjive promjene, ili je izvršena neka hirurška intervencija, taj materijal prolazi laboratorijsku obradu koja traje nekoliko dana. Na kraju, analizom histološkog presjeka, uspostavlja se dijagnoza – objašnjava proceduru dr Dacić.
Taj proces je, navodi on, u idealnoj korelaciji sa procedurom koja se sprovodi u slučaju kada hirurg sa kože ukloni neku promjenu. Sedam dana nakon zahvata, pacijent je u obavezi da se javi na kontrolni pregled, zbog utvrđivanja u kakvom je stanju rana. Upravo tada, on može dostaviti patohistološki izvještaj na osnovu koje hirurg utvrđuje da li je promjenu uklonio u potpunosti. Osim ovih, u IGA LAB – u rade i analize štitaste žlijezde, cističnih promjena…
Odgovarajući na pitanje da li postoji procenat sigurnosti nalaza ili je on apsolutan, dr Dacić je kategoričan- tvrdi da je apsolutna samo smrt.
-Što se tiče patohistoloških analiza, imamo određen procenat sigurnosti koji se kreće u rasponu od 95 do 100 odsto. To zavisi od toga o kakvom se tumoru radi, koja problematika je u pitanju i koja metodologija se koristi u analizi. U slučaju uklanjanja mladeža, koji je benigna promjena, veoma učestala, tačnost dijagnoze je gotovo stoprocentna. Na drugoj strani, mekotkivni tumori su jako problematični, pa ne možete osnovnom metodologijom obrade uspostaviti dijagnozu, već je, da bi se povećala sigurnost patohistološkog izvještaja, potrebno uključiti dodatne pretrage. Ukoliko na osnovu tih analiza vidimo mekotkivni tumor, sigurnost je oko 90 %. Tada dodajemo histohemijsku ili imunohistohemijsku analizu, koja sigurnost u dijagnozu povećava do blizu apsolutne- precizan je patolog.
Pacijentu za patohistološku analizu nije potrebna priprema, jer je hirurška intervencija već obavljena. Uzorak koji se nalazi u formalinu (specifična tečnost koja ga fiksira kako ne bi došlo do propadanja tkiva) pacijent treba da donese u laboratoriju, preda ga, kada će dobiti sve informacije o trajanju analize. Po njenom završetku, tehničar obavještava pacijenta koji tada može doći po svoj izvještaj. Za sve pacijente, dr Dacić kaže da stoji na raspolaganju za konsultacije i smjernice vezano za dalje liječenje i tok bolesti.
Ističe da je saradnja sa kliničko- biohemijskim i mikrobiloškim laboratorijama odlična. Posebno izdvaja uvezanost i profesionalnu korelaciju sa Dnevnom bolnicom “Dr Zejnilović” i objašnjava:
-Ukoliko se kod pacijenta uoči određena promjena, u toj dnevnoj bolnici postoji hirurški dio, gdje ljekari uklone tumor i pacijenta usmjere na patohistološku analizu u IGA LAB. U slučaju da procijenim da su potrebne dodatni klinički podaci ili laboratoriske analize, pacijentu sugerišem da se obrati dnevnoj bolnici “Dr Zejnilović”, gdje se obavlja dodatna laboratorijska analiza, što je od velikog značaja za dalju dijagnostiku. Na taj način postižemo idealnu saradnju, kojom ne samo za građane Bara i primorja, već i cijele države pružamo medicinsku uslugu na vrhunskom nivou- zaključuje dr Dacić.
