Na osnovu preporuka međunarodne koordinacije Mladih ekoreportera, plasmana, tematike kojom se bave, ispunjenosti kriterijuma i godišta autora, NVO “Ekom”, kao nacionalni operater programa, odredila je devet radova koji konkurišu na međunarodnom konkursu “Young Reporters For The Environment 2022”, koji će tokom maja biti poslati na žiriranje u Kopenhagen. Rezultati će biti objavljeni početkom jula ove godine.
Iz Bara čak tri rada naći će se u konkurenciji za nagrade. Kako, shodno propozicijama, svi moraju biti istaknuti u lokalnim medijima, Bar Info će ih danas sa zadovoljtsvom prezentovati javnosti:
VIDEO (11-14 god.)
“Golo brdo” – Anja Milić
(mentor: Jelena Barjaktarović, Osnovna škola „Blažo Jokov Orlandić“, Bar)
VIDEO (15-18 god.)
“Mimesis” – Sara Kovačević i Matija Fatić
(mentor: Jadranka Tršić, Gimnazija „Niko Rolović“, Bar)
ČLANAK (19-25)
“Gume mrčene” – Iman Zejnilović
(mentor: Jadranka Tršić, Gimnazija ,,Niko Rolović“, Bar)
GUME MRČENE
Koliko štete načini ta velika „crna rupa“ bez koje gotovo da ne možemo, a ubrzo će nam zamijeniti odžake? Koliko je lako uvući nas u začarani, crni krug? Možemo li za svoju planetu reći da je vreća koja se samo puni, koja samo trpi i koja se ne žali?
Dolaskom modernog društva i razmišljanja otpočete su drastične promene u načinu življenja, navikama i potrebama ljudi što je dovelo do toga da generisanje otpada neprekidno raste. Povećanom količinom otpada za direktnu posljedicu ima ubrzani industrijski razvoj i povećanje broja stanovnika. Kroz godine sastav otpada se mijenjao, što je značajno uticalo na ekosistem.
Prema izvještajima Evropske komisije o napretku Crne Gore, upravljanje otpadom(komunalnim, medicinskim, industrijskim) je jedan od prioriteta Crne Gore. Kada je u pitanju reciklaža guma i odlaganje guma, Crna Gora još uvijek nema zakonski regulisan metod deponovanja automobilskih guma. Veliki problem je što se gume, i pored mjesta koja su predviđena za odlaganje, lageruju i na drugim lokacijama, pa i blizu kuća
ŠTA DALJE?
Strateškim master planom upravljanja otpadom na nivou Crne Gore deponija „Livade“ u Podgorici određena je kao regionalna deponija komunalnog otpada za Glavni grad Podgoricu, Prijestonicu Cetinje i Opštinu Danilovgrad. Decenijama (skoro 50 godina) otpadi kao što su: medicinski, kućanski aparati, olupine automobila, gume, nekontrolisano su odlagani kao neselektirani otpad na lokaciji „Livade“ (Ćemovsko polje) u Podgorici, što je predstavljalo jedan od najvećih komunalnih i ekoloških problema Glavnog grada. Takvim nekontrolisanim odlaganjem neselektiranog otpada stvoreno je smetlište koje je zauzelo prostor od oko 574.000 m² i predstavljalo je potencijalno opasnog zagađivača vazduha, podzemnih voda i zemljišta.
ZAŠTO BAŠ RECIKLAŽA GUMA?
Metode recikliranja guma se primenjuju u velikom broju zemalja. Procenjuje se da u zemljama EU svake godine nastaje oko 250 000 000 otpadnih pneumatika. Istrošeni pneumatici se često odlažu na velikim gomilama u životnoj sredini, te je zbog toga životna sredina izložena dugoročnom uticaju na njen izgled i potencijalnom riziku od nekontrolisanih požara.
Reciklažom guma dobija se gumeni granulat ili aktivni prah (ActiMeWa) sa specifičnom veličinom zrna i čistoćom materijala. Materijal dobijen reciklažom guma se sve češče upotrebljava kao vrijedna sirovina i njegovom upotrebom doprinosi se postizanju održivog razvoja. Nedavna istraživanja su doprinela pronalaženju mnoštva novih proizvoda koji se dobijaju reciklažom pneumatika.
Reciklaža guma spada u delatnosti održivog razvoja jer od upotrebljenih proizvoda stvara proizvode s novom vrijednošću. Proizvodi dobijeni reciklažom korišćenih guma mogu se koristiti u proizvodnji velikog broja novih proizvoda. Korišćene gume mogu u potpunosti reciklirati, a njihove hemijske i fizičke osobine čine ih vrijednim sirovinama.
U svakom obliku guma zadržava svoje inherentne karakteristike uključujući usporen razvoj bakterija, otpornost na pritisak, toplotu i vlagu, sunčanu svetlost i UV zračenje, kao i na razne vrste mineralnih ulja. Fizičke osobine korišćenih guma imaju veliku vrednost jer nisu toksične, nisu bio-razgradive.
Postupkom mehaničke reciklaže gume se sijeku na komade te postupnim usitnjavanjem prolaze proces separacije u kojem se zasebno odvajaju gumeni djelovi, čelik i tekstil, što su osnovne komponente sastava svake gume. U postupku takve reciklaže ne stvara se nikakva dalja otpadna supstanca, sve je ”upotrebljivo”, a izuzetno je važno da nema nikakvih propratnih ”emisija u okolinu” – u vazduh, vodu ili zemljište! Istraživanja su pokazala da je mehanički postupak reciklaže otpadnih guma daleko povoljniji za okolinu i prirodu od spaljivanja u energetske svrhe. Upravo reciklažom kroz gumeni granulat koji ulazi u ponovni ciklus upotrebe, čuvaju se prirodni resursi.
Broj komada plastičnih boca proizvedenih protekle godine je oko 500 biliona, dok je broj proizvedenih guma oko 20 miliona tona. Upoređujući količine proizvedenih plastičnih boca i guma u Evropi u protekloj godini dokazujemo zašto su gume tiha prijetnja, nama i zemlji.
Crna Gora ima problem.
Sve je više guma, a malo mjesta za odlaganje. Kako mi, Crnogorci, rješavamo nagomilavanje guma?
PNEUMATICI-FUMI CAUSA VENEFICII
Baš ovako, na Praznik rada, 01.05. kada je običaj da se pale gume, višak spalimo ali oslobodimo gasove koji su izuzetno toksični po zdravlje i ekosistem. Vrlo lako i jednostavno dobijemo naše MRČENE GUME.
U manjku reciklažnih mjesta došlo je do incidenata gdje je tužena Deponija zbog paljenja otpadnih guma, što smatram da je greška koliko države toliko i deponije – zar su imali drugog izbora?
A šta se desi sa onim ostacima zapaljenih guma, šta se desi sa onim parčićima koji samo ostanu onakvi crni i štetni? Šta ako, putovanjem od jedne do druge životinje, ošteti ekosistem? Zašto tada guma postaje „žvakaća guma“?
Smatram da bi trebale da se uvedu kazne za paljenje guma, jer taj dim koji se prostire vazduhom uđe u naša pluća i od zdravog organizma načini pravi plamen, bez namjere da se ugasi.
Novčana kazna, društveno-koristan rad, zatvorska kazna samo su jedni od prijedloga načina kažnjavanja, a i dalje su malo zarad uništavanja tuđeg zdravlja, i onoga što nam je dom.
Šta raditi sa starim gumama koje više nisu sigurne? Postoji toliko načina da se iskoriste stare gume, a da ne ugroze nikoga. Pravljenje saksija ne samo da je estetski lijepo, nego je i divna zabava i relaksacija, a to je upravo ono što nam treba ovih dana.
Šta je ljepše od uspješne misije zabavljanja onih sa najljepšim osmjehom na njihovoj gumenoj ljuljašci?
ZAJEDNO SMO JAČI
Bolje je iskoristiti je nego da je ostaviš tu, pa je baciš tamo i tako ugroziš ne samo sebe, svoju planetu već i onog koji to nije zaslužio.
Šta bi bilo kad bi i ti i ja poželjeli da udahnemo čist vazduh i da prošetamo pokraj čiste vode, da li bi došlo do promjene? Vjerovatno ne bi. Ali, hajde da svi odustanemo od tog trenda, hajde da se potrudimo da ono što nam je poklonjeno i dato na čuvanje sačuvamo, jer nije potrebno samo nama. Hajde da ono što je staro ne bacamo. Jer nije sve što je staro – za bacanje.
(fotografije sa sajtova deponija.me, vijesti.me, literatura sa sajtova nasareciklaza.rs, zerowastemontenegro.me, ekapija.com)
***
Inače, od Dana planete Zemlje, tradicionalno, na web stranici http://mladi-ekoreporteri.org.me/pocinje-online-glasanje-za-najbolje-radove-mladih-ekoreportera-u-2022-godini/ se može pogledati selekcija 108 najboljih od preko 350 radova pristiglih do 15. marta 2022. godine.
Za odabrane radove iz ovogodišnje produkcije u deset kategorija moguće je online glasanje koje traje do 4. juna (u ponoć), kako bi na Svjetski dan zaštite životne sredine bili proglašeni pobjednici po mišljenju publike.
Ovi rezultati glasanja neće imati nikakav uticaj kod određivanja radova za međunarodno takmičenje “Young reporters for the environment 2022”, jer će na njega biti poslati radovi nagrađeni od strane žirija.
