Turistička organizacija Bar (TO Bar) i NVO ,,Montemisija” organizovale su promociju projekta Turistička valorizacija Barskog trikonhosa, koji je realizovan sredstvima TO Bar, dobijenim na Javnom pozivu za valorizaciju kulturne baštine Opštine Bar.
„Projektom ’Turistička valorizacija Barskog trikonhosa’ NVO ’Montemisija’ je prikupila relevantnu dokumentaciju i materijal o ovoj sakralnoj građevini, izrađeni su stručni tekstovi i kvalitetna dokumentacija, formiran elaborat sadašnjeg stanja i smjernice za maksimalnu turističku funkcionalnost i opremljenost. Izrađen je 3D digitalni blizanac lokaliteta. 3D skeniranje je proces analize stvarnog objekta ili okruženja kako bi se prikupili podaci o njegovom obliku i stanju”, objašnjavaju iz TO Bar.
Krajnji cilj projekta “Turistička valorizacija Barskog trikonhosa” je potreba da se ukaže na turistički potencijal ovog lokaliteta i da se istaknu ekonomski benefiti koji se mogu dobiti, sagledaju postojeći sistemi zaštite, definišu prioriteti i zadaci koji bi cjelovito odgovarali savremenim zahtjevima zaštite i valorizacije kulturne baštine.
Konzervatorska savjetnica Magdalena Radunović je, u svojstvu zastupnice NVO “Montemisija”, objasnila da je urađen elaborat sadašnjeg stanja, nakon čega su date smjernice za stručnu sanaciju objekta i njegovu turističku prezentaciju.
“Urađena je i digitalizacija Barskog trikonhosa, odnosno 3D model ovog lokaliteta. To je veoma bitno jer sada, u slučaju eventualne devastacije, imamo elektronski zapis. Na ovaj način popularizujemo i valorizujemo značajan dio baštine Bara. Procijenili smo da digitalizacija baštine na ovaj način ima i velike ekonomske benefite po državu, između ostalog, i jer je dostupna ljudima koji ne mogu da dođu na ovaj lokalitet. S obzirom da je urađena digitalizacija, možemo ‘izvući’ autentične crteže o izgledu i stanju, što je imperativ u izgledu konzervatorskog projekta, jer on zahtijeva arhitektonske crteže postojećeg stanja”, precizirala je Radunović, koje je istakla da je veoma bitno što će “projekat, kao i ostali koji se tiču popularizacije kulturne baštine, biti od velikog značaja jer se mogu koristiti u turističke, edukativne, nastavne svrhe”.
“Kulturna baština je ogroman resurs iz kojeg ćemo crpiti inspiraciju za sve buduće poduhvate i koja nas je, uostalom, oblikovala i kao pojedince i kao društvo. Naša obaveza – moralna i zakonska, je da je promovišemo, štitimo, popularišemo i na sve ostale dostupne načine, valorizujemo”, zaključuje Radunović.
Saradnica na projektu, rukovoditeljka Zavičajnog muzeja Bar, istoričarka umjetnosti dr Anastazija Miranović je u opsežnom izlaganju objasnila značaj valorizacije Barskog trikonhosa koji je, još daleke 1967. godine, dobio status nepokretnog, materijalnog kulturnog dobra Crne Gore od nacionalnog značaja. Ovaj objekat se datira u kasni V, početak VI vijeka, u vrijeme cara Justinijana. Sam naziv – trikonhos, kako skreće pažnju dr Miranović, ukazuje na ranohrišćanski tip sakralne građevine sa tri konhe.
“Značajno je što prije pisanih tragova (prije VIII vijeka) imamo materijalni dokaz da je ovdje bilo jedno od episkopskih sjedišta rimske provincije Prevalis, koje nam o tome svjedoči. Ovakav lokalitet u centru Novog Bara govori da je ovdje u znatno ranijem periodu, i prije trikonhalne crkve, postojalo naselje”, ilustrovala je Miranović, dodajući da je “Barski trikonhos, zaista, rijedak i autentičan primjer sakralne arhitekture”.
“Sam naziv govori da se radi o tri konhe, odnosno tri apside i vrlo je rijedak na našem podneblju. Postoje slični, ali datiraju iz kasnijih perioda. Vrlo je značajno, sa više aspekata, da je Turistička organizacija Bar podržala projekat i da je urađena digitalizacija ovog, jako značajnog, lokaliteta”, podvukla je dr Miranović.
Građevinski inženjer Bojan Boljević koji je radio na digitalizaciji Barskog trikonhosa ukazao je da “projekat, zbog jednostavne geometrije nije bio pretjerano zahtjevan izazov” i da je kompletan proces protekao bez poteškoća.
“Budući koraci, što se tiče našeg djelovanja u vezi sa Barskim trikonhosom su virtuelna rekonstrukcija, odnosno 3D prikaz kako je on, po pretpostavkama, nekad izlegao. Prepustićemo stručnjacima da se o tome izjasne. Svakako, lokacija je u centru grada, lako je dostupna, ima veliki potencijal, tako da u kom god pravcu da bude procjena, svakako će biti doprinos za grad Bar”, procjenjuje Boljević.
Na osnovu dispozicije plana crkvenog objekta, njegove koncepcije i unutrašnjih sadržaja, arheološki ostaci trikonhalne memorije predstavljaju najoriginalniju varijantu trikonhosnih crkava na istočno-jadranskom prostoru, slikovito je pojasnila dr Anastazija Miranović. Ona je podvukla da je kulturno-istorijski značaj ovog dobra – izuzetan i ustvrdila da je “Barski trikonhos u stručno-naučnom pogledu jedan od najznačajnijih ranohrišćanskih spomenika u regionu koji, kako je podsjetila “iako pronađen prije pola vijeka, još uvijek nije u potrebnoj mjeri naučno proučen i valorizovan”.
Prezentaciji su prisustvovali i direktor TO Bar, Danilo Orlandić sa menadžerskim timom, predsjednik SO Bar Branislav Nenezić i potpredsjednici Opštine Tanja Spičanović i Damir Rašketić
