Veče 28. avgusta, prije tačno 20 godina – održan je Prvi festival alternativnog filma “Zlatni tovar” u Starom Baru, i premijerno prikazan prvi crnogorski spaghetti-western “Za šaku priganica”. Ostalo je, kako kažu, istorija.
Organizator te manifestacije prije dvije decenije, čiji je zaštitni znak tegleća dugouha životinja, bila je NVO “Zupci production”, koja je stajala i iza atraktivnog 45-ominutnog filma, odnosno njen predsjednik mr Ilija Vukotić.
Prvog dana Festivala, 27. avgusta, “Akademija ljubitelja i poznavaoca sedme umjetnosti” odlučivala je u Zupcima ko će biti ponosni vlasnici statue “Zlatni tovar”. Iako je spisak nagrađenih bio dobro čuvana tajna, procurila je informacija da će svi učesnici u izradi vesterna “Za šaku priganica”, njih pedesetak, dobiti kip čiji je autor vajar Marko Čakalović. Ispostavilo se da je podatak samo djelimično tačan… Druge večeri, nakon urnebesne svjetske premijere “Za šaku priganica”, na nikad punijoj Maloj sceni u starobarskoj tvrđavi uslijedilo je proglašenje dvadesetak laureata u raznim kategorijama, od najbolje mjuške uloge do “retro uloge”.
Promocija je imala i svoj predčin, jer su goste dočekivali kroz čitav Stari Bar obučeni desperadosi i pistolerosi, kao sišli sa filmova Sergia Leonea.
„Izuzetno smo zadovoljni reakcijama publike, koja je svaki geg u vesternu pozdravljala smijehom i ovacijama. Cilj alternativnog filma je da zaintrigira ljude, i u tome smo u cjelosti uspjeli. Nije bilo ravnodušnih – neki su se valjali od smijeha, neki shvatali suptilnu ironiju, neki dobacivali vulgarne poruke, ali niko nije napustio mjesto u gledalištu“ – govorio je te noći novinarima mr Ilija Vukotić.
Predstavnik Ministarstva za kulturu, sufinansijera filma, bio je na projekciji sekretar za film Draško Đurović: „Ministarstvo za kulturu je imalo sluha za žanrovski opredijeljen projekat ‘Za šaku priganica’, pokušaćemo da pomognemo da se ovaj film pošalje na neki od inostranih festivala. Neke od sekvenci su urađene kvalitetnije nego u mnogim visokobudžetnim filmovima u regionu, režija je odlična, kamera takođe, a glumačka postavka je više nego interesantna“.
Snimanje prvog crnogorskog spaghetti-westerna na lokacijama oko Bara trajalo je gotovo tri godine, a osim izuzetno posjećenih projekcija u Starom Baru, u topoličkom Domu kulture i u Podgorici, te gostovanja u kinotekama i cinema-klubovima u Splitu i Najrobiju, nije bilo puno toga vrijednog pomena u životu ovog više nego zanimljivog filma. Najavljena DvD verzija ipak je ugledala svjetlost dana, ali u veoma ograničenom tiražu, bez mogućnosti da se kupi ili iznajmi u video-klubovima. Film je docnije postavljen i na youtube.
Za one koji se ne sjećaju, uloge u “Priganicama” u cjelosti su bile povjerene naturščicima iz Zubaca, Dejan Senić je potpisao snimanje, montažu i 3D efekte, “Akademia Band” autorski dio muzike, a Ilija Vukotić scenario i režiju. Malo je, međutim, poznato da je kompletna izrada filma, u suštini, finansirana iz džepa Vukotića.
“Ima raznih ljudi, neko baca pare u kladionici, jer mu je satisfakcija da se kladi, a meni da uložim u nešto kreativno. Možda je neko očekivao, ali ni nakon svega ja nikakve pare nijesam dobio, nikakvu materijalnu korist nisam ostvario. U dobitku sam bio samo tokom snimanja, i to u duhovnom smislu. Nema tog manometra koji bi mogao da mjeri količinu endorfina za vrijeme rada na filmu kojeg si zamislio. Konstantno sam bio pod tom ‘drogom zadovoljstva’. Poslije se ispostavilo da entuzijazam nije dovoljan – režiseri se ne bave šminkerajem i sličnim tricama, a ja sam morao i robu da nosim, i da razvozim ljude, i da obezbjeđujem rekvizite”, isticao je medijima Vukotić godinama kasnije, i otkrivao da nije uvijek nailazio na razumijevanje okoline.
Danas, 20 godina kasnije, ima ih koji se sjećaju čitavog filma, ima ih koji ljubomorno čuvaju svog “Zlatnog tovara”, ima i onih koji uz kafu znaju da Pandorina kutija koju donosi (i srećom odnosi) Anto Boškov donosi sva zla ovog svijeta. Neki od aktera nisu više među živima, a mr Ilija Vukotić i dalje ponosno stoji iza svog ostvarenja, teško nadmašivog.
“Ponosan sam što sam svome gradu dao prvi filmski festival ‘Zlatni tovar’ i premijerno prikazao prvi vestern film u Crnoj Gori, snimljen sa lokalnim ljudima iz sela Zupci. Mislim da snimci filma i festivala govore više nego što bih ja mogao reći. Takođe, drago mi je da sam podstakao, odnosno digao zastor i dao kuraž mnogima koji su se tada prvi put našli s jedne ili druge strane kamere.
Među glumcima filma ‘Za šaku priganica’ posebno bih istakao starije naturščike koji su imali maksimalno povjerenje u mene, izdejstvovano mojom predanošću i ozbiljnošću. Tako smo sačuvali njihov osobeni, filmski izgled, karakter i harizmu. Žao mi je da institucije, koje su trebale da naprave kontinuinuitet festivala, nijesu prepoznale vrijednost istog i rad ‘Zupci Production’”, zaključuje mr Vukotić.
U filmu “Za šaku priganica” pojavili su se, tumačeći manje ili i veće uloge: Nikola Vukić, Rodo Ćetković, Anto Milović, Pero Dumezić, Samir Somi Drljan, Rafail Pajo Smostin Vreteničić, Ilija Markov Vukotić, Vanja Merdović, Dejan Ilijin Senić, Katna Pašina Šaltić, Ismet Divanović, Sonja Matović, Aleksandra Milović, Almir Haverić, Anto Boškov Vuksanović – Brale, Antoaneta Borova, Boro Antov Dumezić, Božo Androv Ivović, Đuro Šaltić, Goca iz Beograda, Ivan Ićo Dumezić, prof. Ivo Mitrov Vicković, Julijana Škerović, Luka Kuridža, Marija Maja Antunićević, Marina Čepić, Mira iz Beograda, Mišo Jakšić, Nataša Milović, Nikola Dumezić – Niko Rodov, Stana Ivović, Svetozar Svele Anđelić, Vinko Stanišić, Vukman Guberinić, Željko Milović i prijatelj Usa Kovača.
