Profesorica filozofije u Gimnaziji „Niko Rolović“, Nela Dabanović, profesor Milan Krković i mladi filozof, učenik drugog razreda Danilo Janković, bili su gosti Nemanje Jankovića u emisiji „Uhvati dan“. Povod je njihovo učešće i sjajan rezultat na Filozofskoj olimpijadi i na Državnom takmičenju mladih filozofa.
„Kada je krenula cijela ova priča, organizovane su državne kvalifikacije, na kojima je ove godine učestvovalo 27 učenika. U toj konkurenciji, Danilo Janković, učenik drugog razreda barske gimnazije, osvojio je prvo, dok je Aldijan Bahović, učenik trećeg razreda, osvojio treće mjesto. Takmičenje na državnim kvalifikacijama organizuje se po sistemu da učenici prvo pišu esej na engleskom jeziku, a zatim, u drugom dijelu, nakon što internacionalna komisija ocijeni eseje i otkrije nam šifre najbolje plasiranih, oni odlaze na usmeno ispitivanje, nakon čega se odaberu dva najuspješnija takmičara koji idu na Međunarodnu filozofsku olimpijadu, koja je ove godine od 16. do 19. maja održana u Helsinkiju”, objasnila je prof. Dabanović.
Ona objašnjava da državne kvalifikacije organizuje Udruženje profesora filozofije, NVO koju je osnovala prof. Jasminka Milošević.
„Ona je prva započela tu, da tako kažemo, avanturu učestvovanja crnogorskih timova na Međunarodnoj filozofskoj olimpijadi. 2012. godine ona je počela da vodi svoje učenike i to traje i danas. Zahvaljujući tome što je ona uspješno organizovala jednu Filozofsku olimpijadu u Crnoj Gori, mi smo postali i članica Internacionalog komiteta – IPO-a, Međunarodne filozofske olimpijade, što nam daje punopravnu važnost da učestvujemo u velikom broju odluka koje se donose na nivou ove organizacije. Samo zemlje učesnice, koje su organizovale Olimpijadu, imaju pravo da budu u tom Internacionalnom komitetu“, istakla je prof. Dabanović.
Na pitanje da li ima mladih filozofa i je li teško pripremiti ih za takmičenja, Dabanović kaže da ne vlada pretjerana zainteresovanost za filozofiju.
„To je, pretpostavljam, upravo zbog toga što je filozofija marginalizovana i ne pridaje joj se važnost koju je nekada uživala. Kada je moja generacija išla u srednju školu, slušali smo i logiku kao obavezan predmet, a imali smo i po tri časa filozofije nedjeljno. U ostalim zemljama filozofija se sluša i po četiri godine. Recimo, u Finskoj, učenici slušaju pet oblasti filozofije“, ukazala je Dabanović.
Upravo zbog toga uspjeh Danila Jankovića je značajan, zato što je uspio na ovoj Međunarodnoj filozofskoj olimpijadi da dobije i pohvalu, što znači da je njegov esej bio briljantno napisan.
„Međutim, u tom finišu, gdje su odlučivali neki sitni poeni, izdiferencirali su se najbolji radovi, koji su uzeli medalje, a naš Danilo je dobio pohvalu i mi smo zaista ponosni zbog toga. On je učenik drugog razreda, dok su ostali takmičari bili uglavnom učenici četvrtog razreda“, istakla je prof. Dabanović.
Profesor Milan Krković takođe je učestvovao na Međunarodnoj filozofskoj olimpijadi.
„Po prvi put ove godine bio sam pozvan od strane NVO Udruženje profesora filozofije da učestvujem na Državnom takmičenju, koje su kvalifikacije za Filozofsku olimpijadu, kao ocjenjivač. Proces ocjenjivanja je prenesen sa Međunarodne filozofske olimpijade, tako da su svi naši učenici, kvalifikujući se za Filozofsku olimpijadu, imali priliku da se pripreme na pravi, zvanični tok procesa pisanja eseja. Mogli su da se upoznaju sa kriterijumima, odnosno načinom vrednovanja sastava samog eseja. Na predlog Udruženja profesora filozofije, pozvali su me organizatori Međunarodne filozofske olimpijade, zbog toga što pored engleskog tečno govorim i njemački jezik, a u deficitu su sa profesorima filozofije koji govore njemački, pa sam pozvan i kao evaluator iz tog jezika“, kazao je prof. Krković.
On ističe da je organizacija bila izvanredna, a da su i profesori i učenici, osim takmičenja, imali mogućnost da uživaju u bogatom programu i predavanjima renomiranih profesora iz Finske, među kojima su bili i finski akademici Esa Saarinen i Ilkka Niiniluoto.
„Učenici su bili u prilici da se upoznaju sa velikom grupom sebi ravnih, učesnicima koji dolaze iz pedesetak zemalja. Možete misliti koliko ovim bistrim umovima to znači, da konačno uđu među sebi slične“, objasnio je prof. Krković.
Danilo Janković je ostvario veliki uspjeh, prvo na državnom takmičenju, a potom i na Međunarodnoj filozofskoj olimpijadi. Ipak, filozofijom se bavi odnedavno.
„Prvo sam bio zainteresovan za empirijske nauke, bio sam teški empiričar. Tek negdje prije godinu, dvije sam ušao u tokove filozofije i shvatio zašto. Filozofija je izuzetno bitna, ali kako je profesorica Nela rekla, dosta je i zapostavljena. Vlada ulaže dosta u razvitak nauke, sportova i tako dalje, ali filozofija je zaostala. A po njoj sve funkcioniše. Ona nam može dati odgovor na to kako živimo, kako treba živjeti, kako treba upravljati državom, kako biti srećan, čak iako u filozofiji nema puno mjesta za sreću“, objašnjava Janković.
Pisanje eseja na engleskom jeziku za njega nije bio problem, jer ga je majka, koja je profesor engleskog, od malih nogu učila ovaj jezik, a svoje znanje je tokom školovanja još nadograđivao.
Državno prvenstvo mu je, ističe, bilo interesantno sa stanovišta da se vrednuju njegove misli.
„Već sam imao prijatelja koji je u tome bio iskusan, učestvovao je na pretprošloj Međunarodnoj olimpijadi i bio pobjednik na državnom takmičenju, pa me je i on uputio. Bilo je fino, mogao sam da pričam sa nekim interesantnim ljudima i našao sam neke sebi ravne.“
Iz Helsinkija nosi lijepe impresije.
„Lijep je grad, Finska je uređena zemlja. Jeste drastično različit mentalitet u odnosu na nas – mi smo mnogo vatreniji i žustriji, a oni skroz hladni, ali su uljudni i ljubazni.“
Na Međunarodnoj filozofskoj olimpijadi učestvovalo je 110 takmičara iz preko 50 zemalja, a Danilo se vratio sa vrijednom pohvalom. Međutim, još uvijek toga nije svjestan.
„Ponašam se kao da sam se vratio kući praznih ruku, iako će značiti i za upis na fakultet, jer je ovo takmičenje priznato od strane UNESCO-a, pa se nagrade i pohvale priznaju i vrednuju kada su u pitanju stipendije u inostranstvu, gdje planiram da odem. Za sad mi je želja da idem, a možda će mi nekada biti da se vratim“, kaže Janković.
Mentorka, prof. Nela Dabanović, ističe da nikada ne bi pripisala sve zasluge mentorima, iako je za ovo prestižno takmičenje Danilo pokazao zavidno znanje.
„Sa njim je veoma puno radila naša iskusna koleginica Jasminka Milošević, koja je inače i majka te crnogorske olimpijade, da tako kažem. Velika zahvalnost pripada roditeljima i samoj djeci koja nama već dovedu i donesu na ruke neki gotov produkt. Danila sam upoznala prošle godine na izbornoj nastavi koja nema veze sa filozofijom, jer sam dopunjavala normu. Prosto sam prepoznala talenat, glad za znanjem, njegovu visprenost duha, način izražavanja, i shvatila da je on veoma podesan kandidat da se radi sa njim. Na izbornoj nastavi sam u trećem razredu upoznala i Aldijana Bahovića, koji je bio trećeplasirani na državnim kvalifikacijama, ali je u prvom dijelu takmičenja, moram to reći, bio drugoplasirani. Njegov esej je bio ocijenjen kao drugoplasirani. Kasnije je izgubio od jednog maturanta iz Nikšića, Vlada Jovanovića. I Aldijan je pokazao zavidno znanje, iako ni jedan ni drugi učenik nisu još uvijek slušali filozofiju. Meni je bilo fascinantno da su čitali Ničea, Kanta, da su već vodili neke rasprave među sobom, ko je materijalista a ko egzistencijalista ili strukturalista i koji su napravili serije šala, bukvalno mimove o tome“, objašnjava njihova mentorka.
Iako je filozofija kod nas u zapećku, u svijetu su ljudi koji se bave filozofijom veoma prepoznati i širom su im otvorena vrata, smatra ona.
„Kod nas rijetko ko će blagosloviti svoje dijete da ide na tu vrstu obrazovanja. Moja majka je plakala, brinula je gdje ću da završim i šta će biti sa mnom. Međutim, priznanje koje je Danilo pomenuo, bitno je da se kaže da je Filozofska olimpijada u svijetu od strane UNESCO-a prepoznata kao jedna od najznačajnijih, rame uz rame sa Matematičkom olimpijadom. Bitno je reći i da je broj medalja na Filozofskoj olimpijadi mnogo manji nego na Matematičkoj. Sam UNESCO osnovala je organizacija koja se zove FISP i koja predstavlja Svjetsku federaciju filozofskih udruženja, jedna od najvećih NVO u svijetu“, istakla je prof. Dabanović.
Njen kolega, prof. Krković, potencirao je značaj filozofije.
„Filozofija zadržava karakter, još od doba antike, da se ona tiče obrazovanja cijele ličnosti čovjeka. Ona se ne tiče nekih pojedinačnih vještina, znanja radi uhljebljenja i plasiranja na tržištu rada, već se tiče one vrste znanja koja nam daje orijentaciju u životu i koja nam služi kao putokaz. Ako učite filozofiju, ne morate nužno da se bavite filozofijom u stručnom smislu. Učenjem filozofije stičete vještine i opštu metodologiju koja olakšava pristup bilo kojoj drugoj grani ljudskog znanja. Koliko je važno učenje filozofije u školama pokazuje i primjer gdje se danas nalaze prethodni učesnici filozofskih olimpijada iz Crne Gore. Od kad smo počeli da učestvujemo, 2012. godine, imali smo dva učesnika, Đura Ilića i Aleksandra Jovanovića. Ilić se sa te Olimpijade, održane u Oslu, vratio kao i Danilo, sa pohvalom. Oni su nakon toga upisali filozofiju i bili studenti generacije. Đuro Ilić trenutno završava master studije, dok je Aleksandar Jovanović, nakon filozofije, završio i pozorišnu režiju i trenutno je na masteru. Godinu kasnije, takmičarka je bila Slađana Krgović iz Bijelog Polja. Ona je upisala prirodne nauke u Italiji. Magistrirala je kao jedan od najboljih studenata, a kasnije je upisala i doktorske studije. 2014. godine –Sanja Raković. Ona je bila student generacije na Pravnom fakultetu u Podgorici. Janko Zeković, iste godine, donio je bronzanu medalju Crnoj Gori, završio medicinu sa ocjenom 10, kasnije i doktorirao. Nije dobio priznanje od države. Slijede Hristina Glogovac iz Herceg Novog, koja je završila medicinu i magistrirala, Filip Vuković proglašen za studenta generacije na Pravnom fakultetu. 2016. godine Saša Lekić iz Bara primljen je na četiri svjetska univerziteta. Odabrao je da upiše švedski Univerzitet, gdje je magistrirao AI tehnologiju. 2017. godine bio je Ilija Miljkovac, danas biznismen, zahvaljujući čijoj sposobnosti se hrani čak deset porodica. Danilo Đukanović je sada magistar psihologije. On je bio 2018. godine. Tu je, na primjer, učestvovala naša koleginica, koja je sada bila član crnogorske delegacije u Helsinkiju, Bojana Šolaja. Ona je bila student generacije crnogorskog Univerziteta, magistrirala filozofiju, a sada upisuje i doktorske studije. Valerija Baždar, takođe 2018. godine, jedan je od najboljih studenata filozofije na beogradskom Univerzitetu. Aleksa Petković, koji je učestvovao 2019, stipendista je njujorškog i Univerziteta u Dubaiju iz oblasti neuro nauka. Kasnije je otišao na doktorske studije na Institutu Maks Plank, iako je bio primljen i na Oksfordu. Još kao student je objavio zavidan broj naučnih radova. Učesnici kasnijih olimpijada su svi uspješni studenti i vjerujemo da ćemo njihova imena sa ponosom izgovarati u budućnosti, kao i njihovih prethodnika“, smatra prof. Krković.
Od 2012. do danas, generalni sponzor mladim filozofima bio je domen me, koji je uvijek finansirao karte, ostalo su bile donacije dobrih ljudi i samih profesora. Ove godine, situacija je bila znatno bolja.
„Ministarka Anđela Jakšić Stojanović pokrenula je čitavu lavinu dobrih stvari u prosvjeti. Među tim dobrim stvarima je i to što je pokrenula da se naši učenici, pobjednici državnih kvalifikacija, proglase najboljim učenicima i od strane Ispitnog centra, koji do sada nije prepoznavao naše takmičenje u tom obimu važnosti. Ove godine Ministarstvo prosvjete, Ispitni centar i Državni trezor su finansirali naše putovanje. Moramo da pohvalimo i zavidna sredstva, koja smo dobili od Opštine Bar. U susret nam je izašao predsjednik Opštine, Dušan Raičević, a predsjednik SO Bar, Branislav Nenezić pokrenuo lokalna preduzeća, samoupravu, tako da smo dobili sredstva i od DOO Možura, DOO Vodovod i kanalizacija, TO Bar, JU Kulturni centar Bar, SRC Topolica. Moramo da pomenemo i donaciju OŠ ‘Jugoslavija’, čiji je učenik bio Danilo Janković. Svima smo veoma zahvalni“, ističe prof. Dabanović.
