Knjiga „Dr Petar Orahovac Crnogorac, predsjednik Bugarske skupštine“, autora Dragana B. Perovića i Miroljuba Orlandića“ u izdanju Matice crnogorske predstavljena je sinoć u Dvorcu kralja Nikole.
U ime domaćina, prisutne je pozdravio magistar Ivan Jovović – predsjednik Matice crnogorske, koji je naveo da je dr Petar Orahovac, uslovno, drugi put među Baranima, nakon skoro vijek i po od njegovog odlaska.
„Zasluge za njegov povratak u kolektivnu memoriju, ne samo ovog grada, već i crnogorskog naroda, pripadaju koautorima publikacije Draganu B. Peroviću i Miroljubu Orlandiću. Riječ je o knjizi koja je u vrlo kratkom periodu, od dana objavljivanja, skrenula pažnju javnosti na krupnu intelektualnu figuru, koja je svoj životni i radni angažman započela u Crnoj Gori, a profesionalnu afirmaciju doživjela u Bugarskoj. Njeni autori su zašli ‘u gotovo neistraženi prostor crnogorsko bugarskih veza u novijoj istoriji, čije stranice otvaraju neke nove perspektive za sagledavanje i interpretaciju odnosa između ova dva naroda, odnosno država’. O tome ubjedljivo svjedoči predgovor knjizi, koji je napisala doskorašnja ambasadorka Republike Bugarske u Crnoj Gori dr Maglena Plugčijeva sa kojom je Matica crnogorska u proteklom periodu imala izvanrednu saradnju“, kazao je Jovović.
Jovović je apostrofirao da se među koricama knjige nalazi činjenica, karakteristična i za aktuelne crnogorske prilike, a koja se odnosi na Popis stanovništva u Bugarskoj 1905. godine.
“U popisnim kolonama, nalazilo se nešto manje od 300 ispitanika, koji su potvrdili svoju crnogorsku etničku pripadnost i isto toliki broj je crnogorski označio kao svoj maternji jezik. Dakle, pravničkim rječnikom kazano, ovaj službeni dokument je odlučna činjenica u dugom postupku, na osnovu kojeg se može prepoznati kako se preko obrazovno-kulturnih ustanova, u ondašnjoj Crnoj Gori i Srbiji odvijala ideološka indoktrinacija, tj. preoblikovanje etničkih Crnogoraca u nacionalne Srbe“, naveo je on.
Uz opasku da će o ličnosti i životu dr Petra Orahovca više govoriti sami autori, Jovović je predložio da se Opštini Ulcinj uputi inicijativa da se jedna ulica u ovom gradu nazove upravo njegovim imenom.
Književnik Marijan Mašo Miljić je predstavio biografiju i rad dr Petra Orahovca. Dr Petar Orahovac je rođen 1857. godine u crnogorskom selu Orahovu u Kučima, a medicinu je završio u Moskvi 1883. godine.
Nakon završenih studija radio je u Baru i Ulcinju da bi tokom 1884. godine otišao u Bugarsku. Dr Orahovac je jedan od osnivača Bugarskog ljekarskog saveza, a bio je i predsjednik sofijskog ogranka Crvenog krsta. Aktivno se uključuje u politički život Bugarske i postaje vođa stranke koja se zvala „orahovisti“. Bio je izabran i za predsjednika bugarske Narodne skupštine.
U drugoj domovini, Bugarskoj, stekao je najviša priznanja i svrstao se među velikane istorije, a u Crnoj Gori, ostao takoreći nepoznat do ove knjige.
„Ona ga vraća u kolektivnu memoriju crnogorskog naroda kao znamenitu ličnost crnogorske dijaspore. Za to imamo najviše da zahvalimo autorima knjige, Matici crnogorskoj i bugarskoj ambasadi u Crnoj Gori koji su, svaki sa svoje strane, doprinijeli da se Petar Orahovac predstavi kao cjelovita ličnost, čovjek, ljekar, naučnik, utemeljivač bugarskog zdravstvenog sistema.
Knjiga o njemu je koncepcijski sastavljena kao složeno, vrlo koherentno djelo, iako je nastala kao plod istraživačkih, naučnih i intelektualnih napora dvojice autora, koji su dugo radili nezavisno jedan od drugog, ali su se njihovi rezultati stopili u jednu istraživačku leguru i čvrstu formu knjige“, kazao je Miljić.
Novinar Slobodan Čukić je govorio o renomeu autora knjige, istakavši da se ona pojavila u smutnim godinama, kada je ovakvih, sveobuhvatnih studija, sve manje.
„Bugarske teme su polje na kome su se srele istraživačke teme autora. Raspoloživi izvori su iscrpljeni do krajnosti, a građa znalački organizovana. U knjigu su uvršteni brojni članci i detalji koji nam omogućavaju da stvorimo cjelovitu sliku o ljekaru, publicisti i političaru, iznad svega moralnom i karakternom čovjeku“, ocijenio je Čukić i nastavio:
„Sudbinski obrti su učinili da se Petar Orahovac opredijeli za studije medicine. Bio je na onoj strani srpsko-bugarskog rata, nasuprot srpskoj vojsci koja se prepoznavala po bježaniji. Dolaskom u Bugarsku, igrao je važnu ulogu u medicinskom i političkom životu narednih decenija. Među motivima za odlazak u Bugarsku bio je možda i pogrom Vlade Obrenovićke Srbije“, smatra Čukić.
On je dodao da ne treba posebno naglašavati koliko je teško sticati političku i profesionalnu karijeru van svoje domovine.
“Dao je veliki doprinos na uvođenju sanitarnih i higijenskih novina u medicini. Blistav život i blistava karijera. Dr Orahovac je služio na čast i Crnoj Gori i Bugarskoj“, zaključio je Slobodan Čukić.
Autor knjige Dragan B. Perović je kazao: „Knjiga je posvećena njegovom unuku Aleksandru Aliku Orahovcu sa kojim sam imao zadovoljstvo da se upoznam. Alik je bio izuzetno vitalan u svojoj 91. godini. Ne mogu vam opisati sreću koju je iskazivao zbog toga što je upoznao Crnogorca s kojim je mogao da razgovara o svom porijeklu“, ispričao je Perović.
Perović je istakao da to ponajbolje govori o ljubavi Petra Orahovca prema domovini Crnoj Gori – „On je ljubav prema Crnoj Gori zadržao i prenio na svoje potomke“.
Govoreći o počecima istraživanja, autor knjige Miroljub Orlandić je istakao da bi bilo teško ući u bugarske institucije bez podrške.
„Da bi ste ušli u naučne i kulturne institucije Bugarske – Bugarsku akademiju nauka i umjetnosti, Demografski institut, Zavod za statistiku, Nacionalnu biblioteku… neko mora da vam pomogne. Sticajem okolnosti prije više godina sam upoznao profesorku Mariju Polimirovu koja se bavila crnogorskim štampanim knjigama XV i XVI i koja mi je u tome pomogla“, kazao je Orlandić.
Profesorka Polimirova je sinoć prisustvovala promociji i biranim riječima pozdravila publiku, te zahvalila organizatorima promocije i autorima publikacije.
Publici se kratko obratio i nekadašnji predsjednik opštine Zarija Lekić, koji je iskazao podršku, kako sinoć, tako i u nastajanju Matice crnogorske.
