Propadanje korjenovog sistema Stare masline i borba za njeno preživljavanjeprošle su nedjelje bili tema br.1 u Baru. Tim povodom, medijima se obratilo i Društvo maslinara Bar. Prenosimo integralno dopis predsjednika Društva, mr Ćazima Alkovića:
O Staroj maslini u Baru i njenom teškom stanju se protekle sedmice puno pisalo i govorilo. Mnogi su se osjetili pozvanim da komentarišu situaciju, razmatrali su što je trebalo uraditi, a što nije urađeno, koliko je ugrožena i ima li joj spasa ili ne. Tako da su službenici, književni kritičari, ekonomisti i mnogi drugi komentarisali da li su agrotehničke mjere koje su primjenjivane na Staroj maslini bile adekvatne, da li je rezidba bila pravovremena ili odakle dolazi voda i gdje nestaje, te ima li „rješenja“ kako je spasiti.
Sve agrotehničke mjere su na Staroj maslini su od 16. aprila 2020. do početka avgusta 2023. godine potpuno volonterski sprovodili članovi Društva maslinara Bar. Kako bi javnost bila tačno informisana i kako pojedinci Staru maslinu ne bi koristili za političke promocije, odlučili smo da se obratimo ovim saopštenjem za javnost.
***
Društvo maslinara Bar je, kao najveća maslinarska organizacija, sa JP Kulturni Centar početkom 2020. godine sklopilo Ugovor o održavanju Stare masline i primjeni agrotehničkih mjera.
Prije nekoliko dana, Opština Bar je navela da nije imala uvid u taj Ugovor, za šta smatramo da je vrlo čudno, jer je Kulturni centar opštinsko preduzeće. Mi Ugovor posjedujemo i spremni smo da ga damo na uvid kad god zatreba.
Agrotehničke mjere su, kako je Ugovorom definisano, primjenjivane u skladu sa preporukama Biotehničkog fakulteta.
Zaštitu Stare masline su vršili maslinari koji su položili odgovarajući ispit, a rezidbu takođe maslinari koji posjeduju licence za rezidbu maslina, a uz to imaju dogogodišnju porodičnu tradiciju u tom poslu. Pored primjene agrotehničkih mjera, Društvo je radilo i na promociji Stare masline, aktivno je sarađivalo sa obrađivačem Studije zaštite (a dijelom zahvaljujući i tome, ona je, na insistiranje Opštine Bar, ponovo proglašena Spomenikom prirode), a u oktobru 2021. i 2022. organizovalo javne berbe kojima su prisustvovali mnogobrojni maslinari, ali i zvaničnici (ministar poljoprivrede, predsjednik Opštine Bar, predsjednik Skupštine Opštine Bar, javne ličnosti grada…)
Još početkom 2022. godine su primijećene promjene na Staroj maslini. U njenom najstarijem dijelu listovi su počeli da žute, a kasnije i da opadaju. Društvo maslinara je odmah obavijestilo sve odgovorne i stavilo se na raspolaganje za sprovođenje svih mjera koje propišu sa Biotehničkog fakulteta. Društvo je takođe ponudilo organizovanje dolaska u Bar poznatih stručnjaka za maslinarstvo iz regiona i EU, koji bi pomogli u spašavanju Stare masline, ali za to nije bilo interesovanja.
Profesorice sa Biotehničkog fakulteta su obilazile Staru maslinu i o stanju sačinjavale izvještaje koje su dostavljale JP Kulturni centar Bar. Društvo maslinara je od odgovornih iz JP Kulturni centar Bar dobijalo naloge koje mjere trebaju biti sprovedene, po čemu smo hitno postupali. Komunikacija u četvorouglu: JP Kulturni centar Bar, Biotehnički fakultet, Opština Bar (koja se naknadno uključila) i Društvo maslinara nije bila baš najbolja, i često mi u Društvu ne bi znali čije naloge treba da sprovodimo. Kako bi što ozbiljnije pristupili rješavanju problema Stare masline, insistirali smo na održavanju sastanka gdje bi se jasno definisalo ko je za što odgovoran i ko što treba da radi.
Sastanak je održan 8. avgusta 2023. godine. Predstavnici Društva maslinara su apelovali na prisutne da se rješavanju problema sa Starom maslinom što hitnije pristupi, jer je stanje alarmantno. Predstavnik Opštine je prisutne upoznao da će predsjednik Opštine Bar formirati Stručnu komisiju koja će u budućem periodu sprovoditi sve aktivnosti po pitanju borbe za opstanak barskog svetog drveta. Nekoliko dana nakon održanog sastanka, neformalno smo saznali da je Komisija formirana i da u njoj nema predstavnika Društva maslinara Bar.
Obzirom da je time Društvo maslinara Bar izopšteno iz svih događaja povodom Stare masline, iako nismo zvanično obaviješteni da je Ugovor sa JP Kulturni centar raskinut, nemamo više informacije što se dešava, kakve se mjere preduzimaju i da li se preduzimaju.
Dakle, da još jednom ustvrdimo, mi smo nakon 8. avgusta 2023. godine isključeni iz svih aktivnosti oko Stare masline.
***
Takođe, važno je naglasiti da je Društvo maslinara Bar još 27. oktobra 2020. godine povodom javne rasprave na dokument „Studija zaštite Stare masline“, Opštini Bar dostavilo pismene primjedbe, od kojih se prva odnosila na reviziju urbanističkog projekta „Stara maslina“, gdje se upozorava da voda u kojoj „leži“ korjenov sistem može trajno da ga ošteti. Svi građani, a posebno organizacije, imali su priliku da Opštini dostave slične primjedbe, ali nam nije poznato da je to neko uradio.
Pored ostalog, moramo da se zapitamo, kako je moguće da 2006. godine, kada je sprovedena revizija Urbanističkog projekta „Stara maslina“ i kada se krenulo sa betonom i mermerom na Staru maslinu, tadašnje rukovodstvo maslinarske organizacije nije formalno reagovalo protiv toga?
Pitamo se kako niko od slobodnih novinara i intelektualaca Bara nije digao glas protiv „betonizacije“ Stare masline? Ili možda jeste, a mi danas to ne znamo.
Dobili smo isječak iz novina u kojem agronom Ratko Bataković iz Nikšića još 2006. godine upozorava na opasnost od betoniranja. Čestitke i zahvalnost Ratku, ali je sramota da tako nešto niko iz Bara, osim Anta Bakovića i njegove NVO, nije učinio. Ti što su tada mirno sve posmatrali, danas su se osjetili pozvanim da „procjenjuju“ koliko dobro se Društvo brinulo o Staroj maslini i je li ono „zaslužno“ što je maslina u lošem stanju i to što joj prijeti nestanak.
Društvo maslinara je preduzelo sve mjere, poštujući sve preporuke Biotehničkog fakulteta, i mnogo ranije upozoravalo na problem.
I dalje smo mišljenja da je bilo neophodno dovesti stručnjake za maslinarstvo iz Evropske unije koji imaju dugogodišnje praktično iskustvo, a uz to se bave i naučnim radom iz maslinarstva.
Takođe, smatramo da je vrijeme koje je proteklo od formiranja Komisije (avgust 2023) pa sve do današnjih dana previše dug period da se tek sada, nakon pet mjeseci, krene sa zbrinjavanjem Stare masline.
Ponavljamo da nakon formiranja Komisije, 8. avgusta, Društvo nema bilo kakve nadležnosti, a uz to ni odgovornosti.
Žao nam je što je tako, puno vremena smo proveli volontirajući oko Stare masline i sa iskrenom željom da bude sačuvana. Većina članova Upravnog odbora Društva ima i tradiciju i iskustvo, odlične prijateljske konekcije sa stručnjacima iz regiona, ali na žalost to nikoga ne interesuje. Bez obzira na sve, kada neko procijeni da u borbi za očuvanje Stare masline možemo biti korisni, mi ćemo uvijek biti tu i sve uraditi samo da se Staroj maslini vrate zeleni listovi, da nastavi da cvjeta i daje plodove, te da naša generacija ne ostane zapamćena kao nemarna za čije vrijeme je izgubljeno bogatstvo našeg grada.
Ostaje nam da vjerujemo Komisiji da će, i bez stručnjaka iz inostranstva, uspjeti da sačuvaju Staru maslinu i da će ponos našeg grada i države nastaviti da živi i daje plodove.
