Nekoliko mjeseci nakon požara u Brčelima, u kome je izgorio konak SPC, koji je sve do 1982. godine bio osnovna škola u tom crmničkom selu, a nakon toga služio za potrebe mjesne zajednice, nikao je nov, spratni objekat, na mjestu prizemne zgrade koja je izgorjela.
Iguman Nikon Kokotović je za Radio Bar i Bar Info potvrdio da su građevinski radovi u toku.
“Vraćamo objekat u prvobitno stanje, identično kakav je bio na početku 20. vijeka. Imamo fotografije koje to potvrđuju”, kazao je on, dodajući da je u zemljotresu 1979. godine srušen sprat.
“Nakon dolaska u Brčele, prije jedanaest godina, sanirali smo prizemlje. Poslije požara, odlučili smo da zgradu dovedemo u prvobitno stanje. Imamo sve potrebne dozvole”, rekao je Kokotović, dodavši da je adresa za podrobnije informacije Mitropolija SPC.
Ukazao je da je terasa na fotografijama koje nam je dostavio, montažna, te da će uskoro biti demontirana, a objekat “dobiti bukvalno identičan izgled kao nekada.”
Predstavnici mještana Brčela i NVO “Komunica NG” smatraju da bi država trebalo da bude vlasnik ovog objekta, koji je decenijama služio kao škola.
Igor Gojnić iz NVO “Komunica NG”, više puta je skretao pažnju javnosti na konak manastira Brčeli, odnosno osnovnu školu u ovom mjestu, i ističe da je sporan upis vlasništva.
“Ako pričamo, ne samo o školi, već i o manastiru i crkvama koje se nalaze u opštini Bar, sa pripadajućim grobljima – osnovna intencija i namjera ‘Komunice NG’ je da se groblja koja pripadaju crkvama, a uglavnom su to bratstveničke crkve i groblja, vrate u nadležnost opštine, što je i inače obaveza, po Zakonu o svojinsko pravnim odnosima iz 2009. godine i Zakonu o državnoj imovini iz 2011. godine. Opština treba da ima pravo korišćenja i upravljanja na tim grobljima, koja se nalaze pri tim crkvenim objektima,” ističe Gojnić.
“Problem je u tome što 1988. godine, kada je vršen popisni katastar, iz statusa gdje crkve i pripadajuća groblja u posjedovnim listovima nisu imali titulare vlasnika. Sve su se crkve vodile na patrona ili na sveca kome su posvećene. U okviru tih crkava bila su i groblja, a važno je napomenuti da su bili u jednoj katastarskoj parceli, samo se vjerski objekat obilježavao posebno, a ostalo je bilo groblje. Nakon popisa iz 1988. godine, masovno je počelo upisivanje u katastar crkava na Mitropoliju crnogorsko primorsku. Problem se sastoji u tome što nijedan od upisa na Mitropoliju u opštini Bar nema rješenje o upisu, odnosno, nijedan upis ne posjeduje pravni osnov upisa. Zato ta rješenja o upisu i ne postoje. Sve ono što je upisano kao svojina na Mitropoliju crnogorsko primorsku, upisano je sa elementom krivične radnje. Jer, napravljeni su popisni listovi u kojima je odmah upisana MCP kao vlasnik. To nije ni pravni osnov, niti pravi način na osnovu kojeg se to radi. Popisne komisije podnose izvještaj sa terena, prave zapisnik, rješenje o popisu i to predaju Katastru. Nakon toga, ako je promijenjen titular (u ovom slučaju ga nije bilo, jer je bilo društvena svojina i vodilo se na svece, i ako je promijenjen titular na MCP), mora da se odradi rješenje o upisu. I neko to rješenje mora da potpiše. Međutim, da bi se odradilo rješenje o upisu, mora da postoji pravni osnov. Njega nikad nije bilo i nema ga, tako da dan danas, MCP nijedan upis na teritoriji opštine Bar nema sa pravnim osnovom, na objektima na koje se ona poziva“, objašnjava naš sagovornik.
Na pitanje kako je došlo do upisa u Brčelima, Gojnić objašnjava da je ovaj objekat malo specifičan.
“U Brčelima, Gornjim i Donjim, postoje četiri crkve. Svaka je imala svoj posjedovni list i svaka se vodila na titulara, odnosno sveca kome je posvećena. Do 1988. godine nije bilo nikakvih promjena. Na primjer: crkva Svetog Đorđa – kompletan opis crkve, kvadratura, a takođe i zemljište koje se nalazi na toj parceli. Kada je bio popisni katastar, 1988. godine, sve četiri crkve objedinjene su u jedan list nepokretnosti. Samo su prepisali ono što je bilo u posjedovnim listovima, ali su upisali MCP kao vlasnika svega toga”, kaže Gojnić.
Na pitanje kako je školska zgrada prebačena u vlasništvo MCP, naš sagovornik je priložio fotografiju dokumenta iz 1914. godine, koji potvrđuje da je tu bila škola.
“U posjedovnom listu takođe stoji kao porodična kuća. U listu nepokretnosti koji je kasnije izdat, a odnosi se na isti objekat, upisano je kao kuća. Ta kuća, na toj katastarskoj parceli, bila je korišćena kao škola. Škola nije nastala od juče, čim kažem da je dokument iz 1914. godine, znači da je postojala i ranije. Normalno, dešavale su se promjene, od 1979. godine, kada je sprat srušen u zemljotresu, obnovljeno je samo prizemlje i tako je korišćena sve do 2006. godine, do referenduma. Znam da je tamo bilo glasačko mjesto. Mnoge generacije prošle su kroz tu školu”, objašnjava on.
Dodaje da ne zna na koji način je škola prešla prvo u pravo korišćenja, a onda u vlasništvo “kao kolaterala, da tako kažem, iz 1988. godine kada su se svi posjedovni listovi prebacili na jedan list nepokretnosti, a oni postali vlasnici svega toga, oni su i školu zapatili, da tako kažem, jer je zemljište koje se nalazilo ispod škole pripadalo manastiru Sv. Nikola. To je Balšića dolac. Bila je to manastirska zemlja. Država je izgradila, odnosno kraljevina je tada, na tom zemljištu izgradila školu”, kaže naš sagovornik.
Gojnić objašnjava da je crkva tada, u knjaževini i kraljevini Crnoj Gori, imala specifičan status.
“Manastiri su mogli upravljati svojim posjedima, imali su pravo korišćenja u punom kapacitetu, ali bilo kakvu promjenu koja se dešavala na manastirskoj zemlji ili objektima, morali su da prijave državi. Oni su imali pravo uživanja, ali ne i raspolaganja. A sada, oni su vlasnici. Ono što je bilo državno, što se vodilo kao društvena svojina, sada je prešlo na MCP. Ne postoji pravni posao gdje jedno pravno lice može da ostvari imovinsko pravnu korist na ovakvim objektima kao što su crkve i groblja,” kategoričan je on.
Pitanje da li su prekršeni propisi kada je u pitanju rekonstrukcija nekadašnje osnovne škole, danas konaka SPC u Brčelima, i koje korake planira da preduzme, upućeno je Ministarstvu prostornog planiranja i urbanizma. Odgovor još nismo dobili.
