Nastavljeno preuređene Arhiepiskopske palate u Arheološki muzej

Ideja da Bar dobije arheološki muzej stara je gotovo pedeset godina. Aktuelizovana je početkom ovog vijeka, a direktor Kulturnog centra Erol Marunović i arheolog mr Mladen Zagarčanin vjeruju da ce biti realizovana.

“Ideja o projektu ‘Arheološki muzej grada Bara’ nastala je 80-ih godina. Veliki poduhvati na restauraciji Starog grada koji su nastali nakon zemljotresa 1979. godine omogućili su da se stvore osnovni uslovi kako bi se osmislila i upotpunila kulturno-turistička ponuda. Dvije male prostorije u Dvorcu kralja Nikole, gdje je smješten Zavičajni muzej, nijesu bile adekvatne za ekspoziciju ogromnog pokretnog fonda, pa su tada naši najeminentniji stručnjaci iz bivše Jugoslavije: prof. dr Đurđ­e Bošković, prof. dr Vojislav Korać, dr Mirko Kovačević, dr Čedomir Marković, arheolog Omer Peročević i direktor Muzeja etnolog Dušan Marić, došli na ideju da se velika srednjovjekovna palata iz 14. vijeka ili Arhiepiskopska palata, koja je bila rezidencija barskih nadbiskupa, restaurira i adaptira za potrebe modernog arheološkog muzeja u kojem bi bili objedinjeni svi arheološki predmeti pronađ­eni na prostoru opštine Bar. To je bila ideja do koje je trebalo stići prvenstveno mukotrpnim zalaganjem na što adekvatnijoj rekonstrukciji tog drevnog objekta, pa se na osnovu završenih arheoloških istraživanja pristupilo izradi projekta, a ubrzo potom i realizaciji složenih restauratorskih radova. Me­đutim, nakon 80% odrađ­enih radova ta zamisao je stala usljed nedostatka finansijskih sredstava”, podsjeća Erol Marunović.

Inicijativa restauracije Arhiepiskopske palate obnovljena je polovinom novembra prošle godine kada je otvorena restaurirana Crkva Svete Katarine, jedan od najznačajnijih spomenika kulture na našem prostoru iz 14. vijeka i jedno, po ocjeni stručnjaka, od najljepših zdanja srednjovjekovne arhitekture.

Marunović objašnjava da je projekat restauracije započet 1986. godine, nakon nekoliko revizija, jer su stručnjaci tada smatrali da se ovako kompleksnim konzervatorsko-restauratorskim radovima moralo prići što pažljivije kako bi palata dobila što originalniji izgled, to srednjovjekovno zdanje koje po svojim graditeljskim karakteristikama predstavlja remek djelo zetske arhitekture toga doba. Devedesete godine i teški finansijski periodi za kulturnu baštinu Crne Gore nijesu dozvoljavali da se projekat završi do kraja, iako je preostalo još samo da se završe portali na sjevernoj strani, kao i da se uradi veliki romanički portal visine od skoro 4 metra, i tri gotičke monofore (prozora) na zapadnom pročelju.

Stari Bar izabran za reprezentativnu Tentativnu listu svjetske baštine Unesco, čime je otpočeo dugotrajan i značajan proces adekvatne valorizacije, zaštite i očuvanja njegovih izuzetnih vrijednosti.

“U jesen 2017, na osnovu dozvole Uprave za zaštitu kulturnih dobara, a prvenstveno na osnovu finansijskih sredstava koje je obezbijedilo Ministarstvo kulture, nastavljeni su radovi. Projekat je ponovo revidirani stručni tim pod rukovodstvom Božidara Jovićevića je završio dva velika portala na sjevernoj strani kao i dodatne radove na rekonstrukciji  unutrašnjih i spoljnih zidova, nadzor je obavljao konzervator Živko Radović, a donacijom firme ‘Anglian’ portali su zatvoreni izuzetno vještom izradom drvenarije u duhu toga doba. Naravno, ovdje moram da pomenem svesrdno zalaganje predsjednika opštine Bar Dušana Raičevića i pomoć Opštine kako bi se cijeli projekat sproveo do kraja, kao i moju matičnu ustanovu Kulturni centar Bar, koja je pružila logistiku na terenu i završila sve potrebne dozvole da bi se ovaj projekat mogao nastaviti”, ističe Marunović.

Na pitanje u kojoj je fazi projekat, Mladen Zagarčanin kaže da je preostao najteži dio.

“Sada nam je preostalo da uradimo ono najteže, a to su, kao što je rečeno, podizanje veoma teškog portala ra­đenog od prvoklasnog mermera i izrada gotickih prozora. Naizgled, to bi po nekim laičkim mjerilima trebao da bude lak posao, međ­utim radi se o zdanju koje ima dvije faze, kada je kao katolička crkva egzistiralo izme­đu polovine 14. vijeka do sredine 15. vijeka, da bi od polovine 15. vijeka ova crkva bila pretvorena u rezidenciju arhiepiskopa slavne Barske nadbiskupije. Ti portali i prozori zahtijevaju veoma pažljivo planiranje i konzervaciju, jer npr. svaki gotički prozor je sastavljen iz tri dijela (slično Svetoj Mariji na Svaču i Svetom Sergeju i Vakhu na Bojani, reprezentativnim građ­evinama istog perioda) pa se iz tog razloga toliko odugovlacilo sa završetkom objekta”, kaže Zagarčanin.

Direktor Kulturnog centra Erol Marunović kaže da za sada ne postoje ograničavajuci faktori za realizaciju projekta. Jedini problem je vrijeme, obilne padavine nijesu im išle na ruku.

“Ministarstvo kulture je u projekte ure­đenja Starog grada Bara uložilo značajna finansijska sredstva, a najznačajnije investicije ticale su se restauracije i konzervacije Crkve Svete Katarine i Arhiepiskopske palate. Za sada je na projektu ‘Arheološki muzej grada Bara’ uloženo oko 20.000 eura, a takođ­e su obezbijeđ­ena i finansijska sredstva u visini od oko 15.000 eura koja su potrebna za završetak II faze restauratorskih radova na Arhiepiskopskoj palati. Osim padavina koje nas usporavaju, postoje svi potrebni uslovi kako bi se radovi na ovom značajnom projektu ure­đenja Starog grada Bara priveli kraju. Takođ­e, nakon sprovedenog postupka za odabir najboljeg ponuđ­ača, odabran je renomirani izvo­đač konzervatorsko-restauratorskih radova na objektu. Nakon završetka planiranih radova pristupiće se uređ­enju enterijera i eksterijera (prilazne staze i osvjetljenje), za koje uređ­enje su potrebna značajna finansijska sredstva”, kaže Marunović.

Sagovornici Pobjede ističu kako veliku podršku i razumijevanje za završetak projekta imaju od lokalne uprave.

“Saradnja sa lokalnom upravom je nikada bolja. Novi predsjednik opštine je pokazao da je komuni Stari grad od ogromnog značaja, i to je najvažnije u cijelom ovom projektu. Opština kao osnivač Kulturnog centra i te kako prepoznaje značaj ne samo ovog projekta koji se tiče uređ­enja Starog grada, već i svih ostalih projekata od značaja za očuvanje kulturnog nasljeđ­a Bara”, kažu Marunović i Zagarčanin.

Pod rukovodstvom arhitektice Gordane Ražnatović urađen je projekat izrade enterijera arheološkog muzeja. Koncipiran je prema savremenim pravilima ekspozicije arheološkog materijala, sa svim propratnim sadržajima koji bi, osim izloženih predmeta i audio-vizuelno prikazali genezu materijalne kulture na ovim prostorima, od paleolita pa sve do novog vijeka.

Zagarčanin kaže da je predviđeno postavljanje modernih vitrina za izlaganje arheološkog materijala, veliki digitalni LCD panoi, audiopult sa prevodima na najmanje četiri strana jezika,postamenti za izlaganje kamene plastike, digitalni touch pano sa mapom grada gdje se na licu mjesta dobijaju informacije o istoriji, arheologiji i etnologiji barskog kraja.