Uprava za dijasporu i Matica crnogorska potpisali su ugovor o suizdavaštvu publikacije radnog naslova “Crnogorci u SAD 1860 -1910”. Radi se o istraživanju iseljavanja iz Crne Gore u SAD krajem XIX i početkom XX vijeka, kroz dokumentovane faksimile iz arhiva SAD. U velikim grupama naših ljudi koji su tada potražili sreću preko okeana bilo je dosta Barana, naročito Crmničana, a njihov broj i imena trebali bi da budu potvrđeni tokom istraživanja.
Na prikupljanju građe i njenom sistematizovanju radila je Sharyn Novotny, unuka crnogorskog doseljenika u SAD J. Andijaševića, koja je cio radni vijek provela u Federalnom birou SAD za statistiku, i iz raznih arhiva i dokumenata prikupljala imena crnogorskih doseljenika i podatke o njima, i na taj način formirala projekat.
U knjizi će, pored registra iseljenika, biti i uvod autorke, njene primjedbe, pojašnjenja i upustva za korišćenje, namjenski englesko-crnogorski rječnik, te primjedbe i pojašnjenja priređivača.
Preko 10.000 Crnogoraca je stiglo u USA u periodu od 1900. do 1910, od čega su 99% iseljenika činili muškarci, koji su kao glavna radna snaga najprije emigrirali uz ekonomskih potreba. Radili su u rudnicima i na poljima, i tako učestvovali u razvijanju infrastrukture SAD. Mnogi su osnovali porodice i postali dio američkog društva, a Prvi svjetski rat je prouzrokovao prekid veza sa Crnom Gorom. Konstantni ratovi, političke promjene, uništavanje zapisa i vrijeme izbrisali su tragove njihovog prethodnog života u Crnoj Gori.
Imajući u vidu činjenicu da je Crna Gora tokom najvećeg dijela svoje savremene istorije bila visoko migratorna zemlja i kako se u konkretnom slučaju radi o inovativnom istraživanju, Uprava za dijasporu će na osnovu ovog projekta formirati digitalnu bazu podataka o našoj dijaspori u SAD, konkretno o onom dijelu dijaspore koja se u terminologiji označava kao “staro iseljeništvo”, sa mogućnošću unosa potomaka prvih naših doseljenika u ovoj zemlji.
