Na današnji dan, prije 42 godine, u sedam časova, 19 minuta i 50 sekundi, zemljotres intenziteta IX stepeni Merkalijeve skale, sa magnitudom od sedam Rihtera, izazvao je katastrofalna razaranja na cijelom Crnogorskom primorju, na dužini od preko 100 km.
Epicentar ovog zemljotresa se nalazio u Jadranskom moru, između Ulcinja i Bara, na udaljenosti od 15 km od obale. Ognjište potresa bilo je na dubini od 30 kilometara. Upravo zbog toga trus se žestoko osjetio u cijeloj Crnoj Gori, a podrhtavanje je zabilježeno čak i u višespratnicama u Beogradu.
Ruševine Suda, 15. april 1979.
Začula se prvo strahovita tutnjava, a ubrzo je počelo i podrhtavanje tla. Sa planina su se odranjala čitava brda stijenja i kamenja, a zgrade u centru grada su lelujale, kao da su od gume. Samo jezgro Topolice bilo je obavijeno prašinom, jer je zgrada Opštinskog suda srušena do temelja.
Veoma je oštećena stara zgrada Bolnice, pa je 300 bolesnika moralo biti iznijeto u dvorište. Stari Bar je bio polusrušen, a više od 50% kuća je uništeno u Pečuricama, Zupcima, Dobroj Vodi, Šestanima, Krajini, Sutomoru, Mišićima, Čanju… Crmnica je najgore prošla – tu je bilo i najviše ljudskih žrtava, a kuće koje su “preživjele“ zemljotres mogle su se izbrojiti na prste.
Udarom zemljotresa nestalo je vode i struje, prekinute su sve PTT veze, a urušena je Jadranska magistrala prema Ulcinju i Petrovcu. Crmnički vijadukt je bio teško oštećen. Stradala je i pruga Beograd-Bar, od Skadarskog jezera do Sutomora i Bara. Kolosjeci, šine, mostovi, elektro-vučna postrojenja i signalno-sigurnosni uređaji su pokidani. Naprsli su portali na tunelima. Oštećene su mnoge zgrade i radionice pri željezničkim stanicama. Bar je, u svakom smislu, bio odsječeni grad.
Prva vijest o zemljotresu na Crnogorskom primorju u svijet je “otišla” zahvaljujući radio-amaterima i dopisniku “Politike“ Bošku Miloševiću, nepun sat nakon prvog udara. Milošević je dotrčao do Obalske radio-stanice Bar, gdje su bili dežurni Radivoje Todorović i Rašo Ulićević. Pošto nije bilo struje, Todorović je kucao duge i kratke znake na Morzeovom odašiljaču, Ulićević je pridržavao bateriju, a Milošević diktirao vijest upućenu Pomorskoj radio-stanici Dubrovnik. Već sat kasnije Ulićević i Todorović su uspjeli da uspostave i foničnu vezu s Dubrovnikom. Posredstvom Radio Titograda sve jugoslovenske stanice su prenijele prvi iscrpniji raport Miloševića.
Odmah nakon zemljotresa, u Baru se, na ledini ispred zgrade Opštine (današnja Vojno-pomorska uprava) kod trikonhosa, sastao Opštinski štab Civilne zaštite. Pristupilo se pružanju pomoći nastradalima, te uspostavljanju reda u gradu i prigradskim naseljima, u nastojanju da se izbjegne haos koji je bio na vidiku. Najteži ranjenici helikopterima su prebačeni za Titograd, a istim prevoznim sredstvom stizali su iz raznih krajeva zemlje ljekari za Bar. Pijaće vode nije bilo ni za lijek, a prvi su u pomoć pritekli Dubrovčani i dovezli brodom-cisternom neophodnu tečnost za stanovništvo. Bila je to prva humanitarna akcija nakon katastrofalnog zemljotresa.
U popodnevnim časovima 15. aprila uvedeno je vanredno stanje – zabrana prilaska stambenim objektima od 18 sati do 5 ujutro.
Dva dana nakon zemljotresa, počeo je sa radom i Radio Bar, i dao nemjerljivi doprinos uspostavljanju normalnog funkcionisanja života, prije svega servisnim informacijama o distribuciji opreme i namirnica.
Radio amateri na Crkvici, 15. april 1979.
Život je počeo da se normalizuje u vanrednim uslovima, stanovništvo da odlazi na posao, a djeca u škole, uglavnom po šatorima i u montažnim objektima.
U zemljotresu iz 1979. godine izgubila je živote 101 osoba u Crnoj Gori (49 u Baru) i 35 u Albaniji. Povrijeđeno ih je više od hiljadu ljudi, a među njima 159 teško. Lakše i teže povrijeđenih samo u Baru bilo je preko 300. Velika je bila sreća što se zemljotres dogodio u nedjelju, pa nisu radile radne organizacije i ustanove, jer bi broj žrtava bio neuporedivo veći.
U Baru je u katastrofalnom zemljotresu uništeno 4.490 stanova, od toga u samom centru grada 370, te 5.344 stana (ili kuće) u privatnom sektoru. Potpuno je ruinirano 90.660 m2 poslovnog prostora u društvenoj svojini, a oštećeno 321.980 m2. Cifra je nešto manja kad je riječ o poslovnim objektima privatnih lica – uništeno je 14.120, a oštećeno 18.056 m2. Oštećen je 2.431 metar operativnih obala, više od 7 kilometara tunela, 31 kilometar željezničke pruge, 280 kilometara lokalnih puteva i 60 kilometara magistralnih, 17 km kanala i kolektora, 70 km vodovodne mreže…
Crmnica, 15. april 1979.
Ukupna šteta na području Bara bila je oko 15,4 milijardi novih dinara, odnosno oko milijardu dolara. To je bilo ravno dvadesetogodišnjem društvenom proizvodu opštine Bar u tom periodu. Sanacija šteta od zemljotresa trajala je duže od decenije. Cijela Jugoslavija je pružala finansijsku pomoć Crnogorcima tri godine, dok su zaposleni u Srbiji izdvajali gotovo 15 godina procenat od svojih ličnih dohodaka. U pomoć se uključila i međunarodna zajednica, finansirajući izgradnju nekih zdravstvenih i obrazovnih objekata u opštini.
Zemljotres iz 1979. godine je donio presudne promjene u arhitektonskoj, saobraćajnoj, ekonomskoj, u konačnici i demografskoj strukturi urbanog jezgra Bara. Nestala je naseobina promediteranskog tipa, u kojoj su se svi poznavali i međusobno posjećivali, a nastao konglomerat što je u decenijama nakon tragičnog događaja multiplicirao broj stanovnika, koji su sa sobom donijeli drugačije navike, obilježja i preference.
