U okviru Dana evropske baštine, u Nacionalnoj biblioteci Crne Gore otvorena je juče izložba knjiga i periodike “Vladimir i Kosara u istoriji, legendi i umjetnosti”, a uvodnu besjedu o značaju koji legenda o ljubavi Vladimira i Kosare ima u nacionalnom i internacionalnom kulturnom kontekstu, o njenoj univerzalnosti i svevremenosti, držao je Željko Milović, književnik, novinar i publicista.
“Kult Kneza Vladimira ili Jovana Vladimira ili Vladimira Dukljanskog ili Šin Đona ili Ivana Vladimira ili Đon Vladimira, zavisno kako ga ko zove, jedna je od rijetkih univerzalnih stvari koje povezuju narode, kulture i religije, od Jadranskog do Crnog mora. Riječ je o svecu nepodijeljene Hristove crkve, koji ima latinski i grčki životopis, zasnovan na izvornom staroslovenskom predlošku. Kult pozicionira narode ovih prostora u porodicu evropske civilizacije, i po opšteprihvaćenosti prototip je onoga što danas zovemo konceptom multikulturalizma i interkulturalizma”, kazao je Milović, otvarajući izložbu čije su autorke Milenija Vračar i Iva Vujović.
Milović je naveo da Vladimirov kult nije samo kult heroja koji se žrtvuje za dobrobit zemlje i zajednice, pa dobija svetačke prerogative, već je i kult ljubavi, upravo zbog činjenice da je u njega utkana i Vladimirova najveća ljubav i pratilac čitavog kratkog života – makedonska princeza Kosara.
“Priča o njihovom odnosu romantični je predložak za film prepun emotivnog naboja, a kao takva inspirisala je mnoge umjetnike naših govornih područja. O Vladimiru i Kosari je napisan veliki broj narodnih i umjetničkih pjesama, drama, opera, postavljani su nedavno na scenu baleti i pozorišne predstave … Samo na ‘Barskom ljetopisu’ su u toku 30 godina postojanja izvedene tri različite predstave o Vladimiru i Kosari – 1989, 2010 i 2016. godine. Na glavnom gradskom trgu koji nosi njihovo ime, nalazi se od 2021. spomen-ploča sa likovima Vladimira i Kosare, idejno rješenje makedonskog vajara Tometa Adžievskog, poklon države Sjeverne Makedonije gradu. Na tom istom Trgu Vladimira i Kosare već skoro 30 godina centralno mjesto zauzima spomenik knezu Vladimiru, rad Nenada Šoškića. Ali Kosare nema. Ili još nema. Mora da je to ta vjekovna priča o nevidljivim ženama u Crnoj Gori, onima na kojima sve počiva, ali koje ostaju pozadi, u drugom planu. Legenda o ljubavi Vladimira i Kosare prevazilazi ta naša balkanska shvatanja. To je priča o univerzalnosti i zato nema rok trajanja”, zaključio je Milović.
Glumac Zoran Vujović govorio je na otvaranju stihove pjesama Mladena Lompara “Preludij” i “Vijenci Kosarini”.
Izložba je organizovana u okviru Dana evropske baštine 2023. godine, čija je tema “Živo nasljeđe” (“Living heritage”) i fokusira se na promociju zaštićenih nematerijalnih kulturnih dobara Crne Gore.
