Hotel “Inex – Zlatna Obala” bio je jedan od simbola sedamdesetih i osamdesetih godina prošlog vijeka, kad se Crna Gora razvijala unutar socijalističke Jugoslavije i planskog pristupa turizmu.
“Hotelsko naselje B kategorije, izgrađeno je 1971. godine, renovirano 1979. i 1980. u veoma atraktivnom turističkom ambijentu, okruženom zelenilom mediteranske flore i kristalno čistom plavom vodom Jadranskog mora” – tako piše u reklamnom letku hotela “Inex Zlatna Obala” koji je građen u vrijeme modernizacije crnogorskog društva kroz turizam usklađen sa prirodnim okolišom.
“Male vile sa po šest do osam apartmana (sa toaletom, balkonima, terasama, telefonom i pogledom na more) pružaju idealne uslove za odmor”, ističe se u reklami za 400 komforno nameštenih soba. Gostu se predlaže pivnica na plaži, aperitiv-bar, terasa, veliki pokriveni bazen sa toplom morskom vodom, i naravno, zasebna plaža.
“Internacionalni uticaji, koji su dolazili iz inostranstva, uspješno su prilagođeni lokalnim uslovima… uz očuvanje autentične lokalne dijalektike”, piše arhitekta Danilo Bulatović o graditeljskim strategijama jugoslovenskog socijalizma tog doba. U naučnom radu “Revisiting the Yugoslav Florida” Bulatović objašnjava da se crnogorska obala razvijala od visokog modernizma šezdesetih, preko strukturnog ekologizma tokom sedamdesetih, “do postmodernizma osamdesetih godina, koji je prigrlio kvalitete lokalne autentičnosti”.
Gostima sutomorskog hotela bila je obezbjeđena i raznovrsna sportska aktivnost: stoni tenis, bilijar, kuglana, kao i organizovani izleti po Crnoj Gori.
Pjesnikinja Maša Seničić pamti hotel iz devedesetih, kad SFRJ više nije bilo, ali je još bio prepoznatljiv humanistički kôd arhitekture stare zemlje, prije nego je počeo da se ruži, dograđuje i uništava.
“Među tim bungalovima (tj. dobro opremljenim jednospratnim vilama, kako kažu prospekti) sam provela djetinjstvo, jela sladoled i slušala bendove na terasi, trčala po dnevne novine i saplitala se o crijeva za zalivanje impresivne količine biljaka – a to sve zato što je moj djeda bio vlasnik porodične kuće na samom obodu hotelskog kompleksa, u okviru naselja ‘Ivan Milutinović’ (nazvanom po građevinskom preduzeću koje ga je podiglo), izgrađenog paralelno sa hotelom. Naučila sam da plivam, kao i kuda je najbrži put do restoranske zgrade mnogo prije nekih drugih stvari u životu, te je logično da sam vezana za ovo mesto kao toponim odrastanja”, piše Seničić u svom dokumentarnom projektu promišljanja prošlosti jednog hotela i jednog prostora.
Analizirajući hotelske komplekse duž crnogorske obale, Bulatović ističe sadejstvo “socijalističke estetike Istoka i profitabilnih ekonomskih principa Zapada”: “Ovo nasljeđe stoji u oštrom kontrastu sa trajnom krizom u svim segmentima naših života danas. To uključuje društvenu stratifikaciju, eksploataciju ljudskih i prirodnih resursa, sve do individualnog poniženja. Shodno tome, analiza turističkog nasljeđa koje je ostavila Socijalistička Republika Crna Gora predstavlja samo jedan mali dio slagalice u širem nastojanju da se obnove zaboravljeni obrasci samoprepoznavanja, zamagljeni tri decenije nacionalizma i neoliberalizma na Balkanu. Iako ne bez svojih nedostataka, u onome što se čini kao ponavljajući proces istorije, Jugoslavija nastavlja da živi kao ideja koja nas podsjeća na važnost oživljavanja i očuvanja istorija solidarnosti, koje su nam danas očajnički potrebne”.
Danas se na mjestu hotela “Inex – Zlatna obala” gradi novi hotelski kompleks, nakon više neuspješnih pokašaja da se mjestu vrati stari sjaj.
