Ratačka opatija nalazi se na krajnjoj sjeverozapadnoj tački barskog zaliva, na istoimenom rtu, između Sutomora i Bara. Njen nastanak veže se za benediktinski red katoličke crkve, koji je osnovao ovo monaško središte, najvjerovatnije početkom XI vijeka, dok se sam manastir prvi put pominje 1247. godine. Ratac je bio najprije posvećen Svetom Mihailu, kako se vidi iz prvog pisanog podatka o manastiru iz 1247. godine. Početkom XIV vijeka, dakle oko pola vijeka kasnije, već je bio posvećen Svetoj Mariji.
Kod opatije, koja je bila iznad same obale mora, mogli su da pristaju manji brodovi, a u neposrednom zaleđu, bogatom izvorima pitke vode, zahvaljujući blagoj klimi, gajila se maslina i vinova loza. Bogatstvo Ratačke opatije bilo je ogromno, zahvaljujući velikim posjedima koji su se protezali do današnjeg Petrovca. Prihode su dobijali za diplomatske usluge, ali i prodajom zemljoradničkih i stočarskih proizvoda, građevinskog kamena (crveni kamen Ratca je bio tražen u Dubrovniku), a opatija je imala i svoje mlinove za cijeđenje ulja. Dobre finansijske mogućnosti dozvoljavale su opatiji da kreditira okolne kraljeve i kneževe, poput Balše III.
U opatiji je bila i čuvena ikona Bogorodice, pa je Ratac bio stjecište hodočasnika i pokloničko mjesto. Sredinom XV vijeka u Ratcu se pominje i bolnica, u kojoj su se liječili gubavci i monasi, a postoje indicije da su se u njoj u XIV održavale pozorišne predstave. Život u opatiji može se pratiti sve do 1571. kada je uništena od Turaka, a njene prihode počeo je da uživa sultanov emin. Ruine su se sačuvale do XX vijeka, da bi ih italijanska vojska u Drugom svjetskom ratu, gradeći utvrđenja, oštetila u tolikoj mjeri da se nijesu mogli utvrditi ni temelji građevinskih objekata.
Manastirski kompleks sadrži više objekata sakralnog, stambenog i ekonomskog karaktera koji su okruženi kamenim zidovima, kulama i kapijama. Najstarija građevina u kompleksu je crkva iz XI vijeka, koja je danas sačuvana u temeljima. Druga, manja crkva, datira se u drugu polovinu XII vijeka, ima oblik jednobodne pravougaone građevine sa polukružnom oltarskom apsidom, a ispod poda nalazi se kripta. Treća, najmlađa i najveća je monumentalna bazilika, čija je izgradnja započeta početkom XIV vijeka, ali nije nikada završena u cjelosti.
Danas je Ratačka opatija uglavnom zarasla u mediteransku makiju, a zasvođen je i sačuvan samo glavni oltar nekadašnje bazilike B, sada oltar crkve Svete Marije. Katolici su na Ratac vjekovima išli dva puta godišnje, za Tjelovo (Sveti četvrtak, 60 dana poslije Uskrsa) i 15. avgusta, za Veliku Gospu, bosi. Pravoslavni vjernici su išli u hodočašće 3. juna, za Konstantinovdan.
